КҮН КУЙААРЫМА ТҮҮЛДЬҮТЭ:

САА
Булчукка саҥа саа - үчүгэй, байанайдаах булт бэлиэтэ.
Эргэ саа - аймах дьонтон көмө кэлэригэр.
Алдьаммыт саа - бултан мэлийэргэ.
Булчута суох дьоҥҥо саа - кими эрэ кытта мөккүөргэ киирэргэ.

СААБЫЛА
Сабыланан оту-маһы, бөҕү кэрдии - туох баар кыһалҕаны кыайарга.
Киэргэтиилээх, үчүгэй ойуулаах саабыла - кэнэҕэскитин улахан былааска тахсар кытаанах майгылаах уол оҕо кута.
Алдьаммыт эргэ саабыла - ыарыһах уол оҕо кута.

СААТ-СУУТ
Түһээн саатыы, кыбыстыы - уустук сорудаҕы кыайан толорору саарбахтааһыҥҥа.

СААХСА (ЗАГС)

САД
Силигилии турар күөх сад - олоххо баҕа санаан чыпчаалын ситиһэргэ.

САЛАМА
Маска салама ыйааһын - олоххо сөптөөх быһаарыныыны ылынарга.

САМОЛЕТ
Самолетунан көтүү - олох үчүгэй өттүгэр уларыйарыгар эбэтэр улахан ситиһииттэн дуоһуйарга.

САРДААНА
Сардаана - бэрт кэрэхсэбиллээх кэм кэлэригэр, ыраас тапталы көрсөргө.

СИБЭККИ
Сибэкки (көрүҥүттэн тутулуга суох) - тапталы ыраас санааны, үөрүүнү билгэлиир.

СИЭРКИЛЭ
Сиэркилэ иннигэр туран уүун баттаҕы тарааныы, бэрийии - уһун үйэлээх буоларга.
Сиэркилэҕэ кырдьан көстүү - санааҕа ылларарга.
Сиэркилэ хара таҥаһынан сабыылааҕа - куһаҕан сонуҥҥа, үлэҕэ уустук балаһыанньа үөскүүрүгэр.
Сиэркилэ маҥан таҥаһынан сабыылааҕа - албыҥҥа үктэтэргэ.
Сиэркилэни алдьатыы - таптал сойоругар, кэргэни эбэтэр чугас доҕору кытта сыһыан алдьанарыгар.

СОБО
Собо - ыарыы сүрэ.

СОТТОР
Сотторунан соттуу - дьон саҥатыттан ыраастана, араас кыһалҕаттан куота сатыыргар аанньаллар көмөлөһөллөрүн түүл нөҥүө биллэрэллэр.

СУЛУС
Сулустары түһээн көрүү - күүс-уох эбиллэригэр, ситиһиилэнэргэ, кэрэхсэбиллээх саҥа сыһыан үөскүүрүгэр.

СУРУК
Сурук - бөрөкүтэ суох сурах садьык сүрэ диэн тойоннонор.

СУУЛЛАН ТҮҺҮҮ
Охтон түһүү, сууллуу - улахан сыыһаны оҥорон санааргыырга, мунчаарарга.

СУУНУУ-ТАРААНЫЫ
Дьиэни сууйуу - тарааһын - чугас дьоҥҥуттан ким эрэ ыалдьарыгар, куһаҕан сурахха.
Бэйэ суунара - ыарытыйарга.

СУУМКА
Хайдыбыт, тырыттыбыт суумка - хаһаайыстыба ыһылларыгар, сатарыйарыгар.
Саҥа суумка - кэскиллэх, таһаарыылаах үлэҕэ.

СҮГЭ
Соҕотох дьахтарга - олоххо - дьаһахха эргиччи сатабыллаах эр киһини кыта билсэригэр.
Эдэр кыыска - бэйэтиттэн аҕа киһини көрсөн таптыырыгар.
Эр киһиэхэ - тахсыылаах үлэ бэлиэтэ.

СҮГЭҺЭР
Сүгэһэрдээх сылдьыы - санааҕа баттатарга.

СҮЛҮКҮҮН
Сүллүкүүн оонньуура, үҥкүүлүүрэ - хомолтолоох сонун истэргэ.
Сүлүкүүн көрөн турара -арыгыттан сылтаан эчэйии ылартан сэрэтии.

СҮӨҺҮ
Сүөһү - сыаналаах мал сүрэ, хаһаайыстыба хаҥыырыгар.

СҮТЭРИИ
Түһээн малы-салы, харчыны сүтэрии - өй санаа суолунан салаллан эрэрин бэлиэтэ.

СЫБААЙБА (УРУУ)
Дьиҥ олоххо сыбаайбалыр дьон сыбаайбалара олус көхтөөхтүк ааһара - үчүгэйдик олорор эрээри өйдөспөт, кыыһырсар түгэннэрэ элбэх буоларыгар.
Араас дьэрэкээн ойуу киэргэтиилээх сыбаайба - эдэр ыал табыллан, таптаһан, эрэйэ суох олороругар.
Сыбаайбалаабат дьоҥҥо - уруу куһаҕаҥҥа көстөр , оттон кэргэнниилэргэ арахсыы бэлиэтэ буолуон сөп.

СЫГЫННЬАХ
Сыгынньах киһи түүлгэ көстөрө - ыарытыйарга.
Бэйэҥ сыгынньах сылдьарын - эн тускунан соччото суох сурах тарҕаныытыгар, кыбыстыыга киирэргэ.

СЭРГЭ
Чөл туруктаах сэргэ - чуумпу, чөл олох.
Сууллаары гыммыт эбэтэр эмэхтийбит, алдьаммыт сэргэ - олох сатарыйарын бэлиэтэ.
Саҥа сэргэ - чугас аймахха саҥа ыал эбиллэригэр.

Бравина Р.И.

САА
Саа — уол оҕо төрүүрүн сүрэ.
Түһээн саа сүгэ сылдъыы — көмө, көмүскэл ыларга.
Саа тыаһын истии — сонун сураҕы истэргэ.
Саанан ытыы — улахан уоруу, сүтүк тахсарыгар.

СААБЫЛА
Саабыла — этиһии, охсуһуу сүрэ.
Саабыла алдьанара - өр кэмҥэ таһаҕас буолбут боппуруоһу этэҥҥэ быһаарарга.

СААС
Саас кэлиитин, хаар уулларын түһээн көрүү — баҕа санаа туолуутун, табыллыыны, олох көнөн барыытын түстүүр.

СААХ
Түүлгэр саахтыырын, бэйэн сааххын көрөрүн - туох эмэ туһалааҕы оиорбутун бэлиэтэ.
Сүөһү сааҕын көрүү — баайга-дуолга, үөрүүгэ.
Саахха ыйманар, сыбанар — үп-харчы киирэригэр.

СААХАЛ
Массыына саахалын түһээтэххинэ — быстах өйдөөх киһилиин кыайан тапсыбаккаҕын эрэйи көрөҕүн.
Бэйэн саахалга түбэстэххинэ — туохха эмэ сыыһа-халты, мүччү туттуоххун, эчэйиэххин сөп.

СААХАР
Саахар — дьадайарга, быстарга-эстэргэ көстөр.
Саахар сиир — дьиэ-кэргэҥҥэ иирсээн тахсарыгар.
Саахары тоҕуу — кыратык ночоотурарга.
Саахар атыылаһыы -- өстөөх дьонтон сэрэниэххэ наада.

СААХЫМАТ
Саахымат ооннъоору тэринэр буоллаххына — сотору бииргэ үлэлиир дьонҥун кытары биир тылы буларын уустугуруо.

Билэр киһигин кытта саахымат оонньуурун - кинилиин туохха эрэ курэстэһэн, биир тылы кыайан булбакка, аанньа өйдөспөт буоларгытыгар.

сад
Күөх силигирии үүнэ турар сад — үтүө сонун истэргэ.
Сайыҥҥы садка дьаарбайыы - таптыыр киһилиин дьоллоох буоларга.


САЛААТ (от)
Салаат үүнэн турара — аймах киһи үтүөрэригэр.
Салааты үргүүр — доҕор киһиттэн сурук тутарга.
Салаат оту сиир — үөрүүлээх сонуҥҥа.
Салааты атыылаһыы - урут алтыспатах аймах киһилиин билсэргэ.

САЛААТ (ас)
Салааты астааһын, сиэһин - ким эрэ ыарытыйарыгар.

САЛЛААТ
Саллаат — үтүө, махталлаах быһыы бэлиэтэ.
Түһээн саллаат буоларын — туох эрэ үтүө быһыыны оҥороргор.
Саллааты кытары билсэрин, кэпсэтэрин – билэр киһин үтүө быһыыны оҥорон, дьон махтальн ыларыгар.
Саллааты кытары охсуһарын - билэр дьоҥҥор туох эрэ куһаҕаны, сидьиҥи оҥороргор,

САЛФЕТКА
Салфетка түүлгэ көстөрө — бириэмэни бэһиэлэйдик атаарарга.
Салфетканы остуолга тэлгэтии - дьон-сэргэ ытыктабыла тахсыылаах үлэ-хамнас нөҥүө кэлэрин умнар табыллыбат.
Салфетка атыылаһыы - олох биир тэҥ хаамыытын аралдьытар түгэннэр көстөллөрүгэр.
Кирдээх салфетка - дьон ортотугар үөҕүөхтэрин эбэтэр хоморуйуохтарын сөп, онон дьиэттэн наһаа быгыалаабат ордук.

САЛЮТ (Көр: Фейерверк.}

САМОЛЕТ
Самолет көтөн кэлэрин көрүү - учугэй сонуну истэргэ.

САҤА, КУОЛАС
Билэр киһин ыҥырар саҥатын истэрин - ол киһи ыалдьарыгар.
Түһээн соһуччу саҥарбат буолан хаалыы - үлэни-хамнаһы кыайбат буолууга, дьадайыыга.
Өлбүт киһи саҥатын истин — бэйэнг билбэккинэн, ыалдьа сылдьар буолуоххун сөп, эбэтэр туох эрэ соччото суох быһыы тахсарыгар.
Аанньа иһиллибэт, мөлтөх саҥа-иҥэ — дьиэҕэ-уокка, хаһаайыстыбаҕа эрэйдээх соҕус күн-дьыл үүнэригэр.
Салайар үлэһит куолаһын истии — үлэтэ суох хааларга.

САП
Сап — харах уута, ыар санаа сүрэ.
Түүлгэр мотуок сап көстөрө — эн тускар үчүгэйи санаабат дьон туох эмэ сылтаҕы булан хатыйалларыгар.
Ким эрэ сабы субуйарын көрүү — аймахтарын кыһалҕаҕа ыллараннар, эйигиттэн улахан суумманы иэс көрдүүллэригэр.
Сап атыылаһыы — туһата суохха ороскуотурарга.

САППЫКЫ (Көр: этэрбэс).

САҺЫЛ
Сахаҕа саһыл — тыл сүрэ.
Арҕаа культураҕа саһыл — албын-түөкэй бэлиэтэ.
Саһылы түһээн көрүү - доҕорум диир киһин эйиэхэ дьиҥэр өстүйэ саныырын билэрэр.

САХСЫРҔА
Сахсырҕа түүлгэ киирэрэ — үөрүүгэ эбэтэр күүтүүлээх ыалдьыт кэлэригэр.
Сахсырҕаны охсорун, өлөрөрүн — көргө-нарга.
Ким эрэ сахсырҕалыырын көрөрүн — сотору элбэх кыһалҕаҕа ыллараргар.

СЕЙФ
Хатыылаах сейф — аттыгар эрэллээх додоттор баалларын бэлиэтэ.
Аһаҕас турар кураанах сейф — соччото суох быһыы-майгы тахсаары гммытын сэрэтии.
Аһаҕас эрээри иһигэр маллаах сейф — тула өттүгүн болҕомтолоохтук көрүн: туох эрэ кистэлэҥин арыллыан сөп.
Ким эрэ сейфэни көһөрөр — эрэнэ саныыр дьонун ула¬хан суолталаах информацияны эйигиттэн соруйан кистииллэригэр.
Сейфэни аһа сатыыр кыаллыбата — халтай үлэҕэ.
Сейфэни аһыы — ситиһиигэ.
Сейфэни хатааһын — доҕордуун иирсэргэ.
Сейфэни атыылаһыы — үлэҕэ туох эрэ алҕаһы таһаарарга.
СЕКРЕТАРЬ
Түһээн секретарынан үлэлиигин — олоххор атын киһиттэн тутулуктааххын ыйар түүл.
Билэр киһин секретардыы олороро — кэнсэлээрийэ табаарын атыылаһаргар.
Улэҕэр секретардаммыккын — дьыалаҕар соһуччу туох эрэ ыарахаттар үөскүүллэригэр.
Секретаргын кытары таптаһарын — сотору кэминэн дъыалан-куолун табыллымаары гыммыт, онон уоппуска ылан сынньанарын ордук.

СИБИИННЬЭ
Сибиинньэни түһээн көрүү — улахан барыс киирэригэр.
Сибиинньэ этин сиирин — үлэҕэр-хамнаскар мэһэйдэр көстөллөрүгэр.
Сибиинньэни өлөрүү — туох эрэ кыраттан сылтаан соргу самнарыгар.
Сибиинньэни атыылыыр — улахан ыарахаттарга.

СИБЭККИ ДЬӨРБӨТӨ (БУКЕТ)
Сибэкки дьөрбөтө — дьолу-соргуну түстүүр; букет төһөнөн улахан — соччонон улахан, дьоһун дьол тосхойор.
Маҥан сибэкки дьөрбөтүн хомуйуу — баҕа санаа туолуутугар, уоскуйууга.
Ким эрэ эйиэхэ сибэкки бэлэхтиирэ — ол киһи көмөтүнэн дьоллоноргор, үөрэргэр-көтөргөр,
Эн кимиэхэ эрэ букет бэлэхтиирин — ол киһи эн көмөҕүнэн дьоллоноругар.
Саһарбыт9 кэхтибит сибэкки — дьоллоох кэм ааспытын бэлиэтиир.
Сибэккини сыттыырын — эр киһини/дьахтары кытта оонньоһоргор.
Сибэккини тэпсэрин — хайа эрэ эр киһини/дьахтары сөбүлүү көрүөҥ эрээри сотору умнуон.

СИБИНИЭС
Сибиниэс таһаҕас буолбут санаалартан босхолонуу бэлиэтэ.

СИЛ, СИЛЛЭЭҺИН
Түһээн силлиирин-хаахтыырын — кыра соҕус ороскуоттар тахсалларыгар.
Эйиэхэ силлииллэрэ — кыра барыс киирэригэр.
СИНИЭЛ
Синиэли кэтии — дуоһунас, чыын-соло үрдүүрүгэр.
Билэр киһин синиэллээх сылдьара — эйигин араҥаччылыах үрдүк сололоох киһини кытта билсиһэргэр.
Синиэл эргэрбитэ, илдьирийбитэ — үлэҕэр туох эмэ саҥа сүүрээн киирэрэ өтөрүнэн биллибэт.
Синиэлгин абырахтыыгын — үлэҕэр билиигин-көрүүгүн, сатабылгын өссө төгүл бигэргэтэрин наада.
Саҥа синиэл атыылаһаҕын — үлэҕин уларытыаххын сөп.
Синиэли атыылааһын/быраҕыы — үлэттэн уурайарга эбэтэр дуоһунас намтыырыгар.

СИППИИР (Көр: Мииннъик).

СИР АҺА
Сир аһын хомуйуу — хомолтоҕо, ыарыыга.

СИРЭЙ
Түһээн сирэйин кирдээҕэ — өтөрүнэн ыалдьыбакка, өлүөр буоларгар.
Сирэйгин суунарын — ыалдьаргар.
Сирэйгин оҥосторун, кырааскаланарын — эйиэхэ чиэс уонна ытыктабыл кэлэригэр.
Кубарыйбыт сирэйдээҕин — улаханнык үөрэргэр.
Сирэйин мыччыстыбыта — көргө-нарга сылдьаргар.
Эбир сирэйдэммитин — улахан кыһалҕаҕа ыллараргар.

СИЭЛ, ИҤИИР
Сиэл, иҥиир - санаа сүрдэрэ.

СИЭМЭ
Түүл тылынан үүнээйи сиэмэтэ - олох уйгута тупсарын кэрэһэлиир.
Сиэмэ атыылаһыы — үлэлээн ботуччу дохуот аахсарга.
Сиэмэни булан ылыы — нэһилиэстибэҕэ тиксэргэ.

СИЭП
Сиэпкэ тугу эрэ уктуу — ночоот эбэтэр сүтүк тахсарыгар.
Хам тигиллибит сиэп — барыс киирэрэ кыаллыбатыгар.

СИЭРКИЛЭ
Сиэркилэҕэ көрүнүү — доруобай киһиэхэ ыарыыны, онтон ыарыһахха өлүүнү-сүтүнү түүйэр.
Сиэркилэни алдъатыы — улахан иэдээн, алдьархай тахсарыгар.
Сиэркилэни истиэнэҕэ ыйыыр — туох да туһата суох кураанахтыы түбүгүрэргэ.

СКРИПКА
Скрипкаҕа ооннъооһун — харчыланарга.
Скрипка оонньуурун истин — чугас киһин элбэх харчы ыларыгар.

СЛОН
Слон түүлгэ көстөрө — чыын-хаан үрдүүрүгэр.
Слону миинэҕин — саҥа, үрдүк дуоһунаска тиксэргэр.
Атын киһи слону миинэрэ — туох эрэ мэһэйдээн эрэммит дуоһунаскын атын киһи ыларыгар.
Слону бултааһын — улахан хамнастаах үлэни буларга.

СОН
Сахаҕа сон — ыарытар сүрэ.
Атын омуктарга сонноох сылдъыы — атын дьон өһөстөрүттэн эрэйдэнэргэ.
Атын киһи сонун уларсыы — туора дьон алҕастарыттан кыһалҕаҕа киирэргэ.
Атын киһи сонун кэтии — туох эрэ кутталыттан квмүскэнэргэ доҕоттору көрдөһөргө.
Саҥа, кыраһыабай сон — баҕа санаа туоларыгар.
Эргэ, тырыттыбыт сон — эрэллээх доҕору сүтэрэргэ.
Сону сүтэрии эбэтэр уордарыы — атыы-тутуу тахсыбатыгар.
Сон атыылаһыы — туох эрэ олох сатала суоҕу, тиэрэни атыылаһарга.

СОНУН, ИЛДЬИТ
Түһээн сонуну истии — дьиҥ олоххо туолар.

СОЛКО
Солко таҥас атыылаһыы — үлэлээн ботуччу хамнас аахсарга.
Солко таҥаһы бэлэхтииллэрэ — улаханнык илистибэккэ элбэх харчыга тиксэргэ.
Солко таҥаһы кырыйыы, иистэнии — дьыаланы ситиһэргэ.
Солко таҥаһы кэтии — дьонтон итэҕэһэ суох үлэлээх-хамнастаах буоларга.
Солко таҥ ас алдьаныыта, хайдыыта — үлэ төлөбүрүн мыынарга.

СОТТОР
Соттор - истиҥ доҕорго ыалдьыттыырга көстөр.
Сотторунан туһаныы — айанныырга.
Соттор атыылаһыы — саҥа киһилиин билсиһэн доҕордуу буоларга.
Соттору бэлэхтииллэрэ — доҕорун эйиэхэ улахан үтүөнү оҥороругар.
Соттору сууйуу — доҕору кытта көрсүһүү табыллыбатыгар.
сөтүөлүүр СИР
Түүлгэ кумахтаах сөтүөлүүр сир (пляж) — быстахтан дуоһуйууга эбэтэр сүрэҕэ суох буолууга көстөр.

СУЛУС
Сулустаах халлаан — үрдүккэ, үтүөҕэ тардыһыы бэлиэтэ.

СУНДУУК, хоппо
Толору маллаах сундуук — баай-дуол мэктиэтэ.
Кураанах хоппо — дьадайыы бэлиэтэ.

СУОЛ
Көнө, оҥоһуулаах суол уступ айанпыыр — олоххо барыта этэҥҥэ буоларыгар.
Быраҕыллыбыт суол уступ хаамар — дьиэҕэ-уокка табыллыбакка.
Эриллэҥэс суолунан айанныыр — улахан кыһалҕаҕа ыктарарга.
Бырыы, бадараап суол уступ барыы — туох эрэ эрэйэ соһуччу үтүөнэн эргийэригэр.
Ыллык суолу сүтэрэн, ону көрдөөһүн — бүтээри сылдьар үлэ соһуччу атахтанарыгар.

СУОППАР
Түһээн суоппар буолан, массыына ыытарын — эппиэттээх үлэҕин бэйэн салайарн тоҕоостооҕун биллэрэр.

СУОР
Суор — куһаҕан сурах сүрэ.
СУОРҔАН
Түһээн суорҕаны бүрүнэрин, суорҕаҥҥа сууланарын — «мөлтөхпүн, ыалдьабын» диэн санаа иҥэн сылдьарын бэлиэтэ.

СУОРУМНЬУ
Түһээн суорумньуһут буолбуккун — үгүс сыраҕын уурбут үлэн төлөбүрүн мыынаргар.
Суорумньуну көрсөн сэһэргэһии — халтай түбүккэ, дьиэ иһигэр араллааҥҥа.
Билэр киһин суорумнъу буолбута — күннээҕи бытархай кыһалҕа үксүүрүгэр.

СУРУК
Сурук тутарын — ыалдьыт кэлэригэр.
Сурук ыытарын — туох эрэ улахан суолталаах сураҕы истэргэр.

СУРУНААЛ
Түүлгэр сурунаал ааҕарын — туох эрэ туһалаах дьыаланы оҥороргор.

СУУЛЛУУ . |
Түүлгэ сууллан түһүү — ночоот тахсарыгар.
Хааман иһэн бүдүрүйэн сууллуу — ис кыах, доруобуйа мөлтөөбүтүн бэлиэтэ.
Сууллан баран өрүһүнэн тура түһүү — ыарахан соругу сыралаһан туран ситиһэргэ.

СУУНУУ
Суунар-тараанар — ыарытыйарга.
СҮГЭ
Түүлгэ сүгэни көоүү — сөпсөспөт быһыы, иирсээн бэлиэтэ.
Илиигэр сүгэ тута сылдьарын — иннигин бэйэн солонор кэмин кэлбитин, дьолун-соргун барыта бэйэҕиттэн тутулуктааҕын ыйар.
Сүгэнэн тугу эрэ уһанарын, кэрдэрин — улаханы, дьоһуннааҕы ситиһэр инниттэн бары күүскүн, кыаххын түмэн туруулаһарын, охсуһарын наада.
Алдьаммыт эбэтэр дьэбиннирбит сүгэ — ыарыыга эбэтэр дьадайыыга көстөр.
Сугэнэн уһана сылдьар дъону көрөрүн — сотору кэминэн кыахтаах доҕоттору буларгар.
Сүгэни сүтэрии — доҕору кьпта иирсэргэ.

Сүгэни сытыылыыр эбэтэр атыылаһар — баар балаһыанньаны көннөрөр инниттэн харса суох үлэлиир, сытыытык киирсэр наада.

СҮӨГЭЙ
Сүөгэй иирдэр — үчүгэйгэ, баайга-дуолга.
Сүөгэйи сиир — баҕа санаа туолуутугар.

СҮӨҺҮ
Сүөһүнү өлөрүү — киһи өлөрүгэр.

СҮҮЙСҮҮЛЭЭХ ООННЬУУ
Сүүйсүүлээх оонньуу куһаҕан быһыы-майгы тахсарын сэрэтэр бэлиэ.

СҮҮЙҮҮ
Сүүйбүт барыскын ааҕарын, туохха туттаргын толкуйдуурун — улахан ночоокко, ороскуокка киирэргэр.

СҮҮРҮҮ
Түһээн сүүрэрин — халтай түбүктэргэ.
Атах сыгынньаҕын сүүрэрин — үлэҕэр сатаммаккар, миэстэҕин сүтэрэргэр.
Эр киһиттэн/дьахтартан куотан сүүрэрин — хардата суох тапталга.

СҮҮТҮК
Сүүтүк — быстах кыһалҕа, кураанах түбүк бэлиэтэ.

СЫАЛЫЙА
Дьахтар түһээн сыалыйа кэтэрэ — эргэ барарыгар.
Эрдээх дъахтар сыалыйа кэтэрэ — кэргэнэ өр үйэлээх буоларыгар.
Дьахтар сыалыйа сыгынньах сылдъарын түһүүрэ — эрэ өлөрүгэр.

СЫАП (хандала эбэтэр киэргэл)
Сыап — албын наҕараада эбэтэр сүүйүү сүрэ.
Сыаптаах сылдъарын — улахан үтүөтэ суох эрээри наҕараада ыларга.
Ким эрэ хандалалаах эбэтэр сыап киэргэл кэтэ сылдъара — билэр киһин билсии нөҥүө наҕараадаҕа тиксэригэр.

СЫБААЙБА
Сыбаайбаҕа сылдъыы — эрэл санаа сүтэригэр-симэлийэригэр.
Бэйэн сыбаайбалыырын — чугаһынан туох да үтүө быһыы көстүө суох.
СЫГЫННЬАХ
Эмискэ сыгынньах сылдъаргын көрөн кыбыстарын - өр санаа баттыгаһа буолбут кыһалҕан ааһарыгар.
Сыгынньах сылдъаргын көрөрүн — дьадайарга, ыалдьарга эбэтэр сатамньыта суох балаһыанньаҕа түбэһэргэ.
Билбэт киһин сыгынньах сылдьарын көрүү — сотору кини туһунан дьон-сэргэ сыанабыла намтыырыгар эбэтэр бөрүкүтэ суох кистэлэҥэ арыллан, күлүүгэ барарыгар.
Түүлгэ сыгынньах дьахтар көстөрө — баҕа санаа туолбатыгар.

СЫЛАБААР
Сылабаар — дьахтар сүрэ.

СЫМАЛА
Сымала - сымыйа уорбалааһын бэлиэтэ.

СЫМЫЫТ
Сахаҕа сымыыт — оҕо сүрэ.
Атын омук итэҕэлинэн, куурусса сымыыта — улаханнык ночоотуруу бэлиэтэ.
Сымыыты сиир — улаханнык ночоотурарга.
Сымыыты буһарыы — хайа эрэ дьахтар өстүйэригэр.
Сымыыты үлтү түһэрии — улахан ночоото суох кыһалҕаҕа ылларарга.
Сымыыты аска туһаныы — эйигин утары өс санаа баайалларыгар.
Сымыыты атыылаһыы — бэйэ буруйунан иэдээҥҥэ тубэһэргэ.

СЫМЫЫТ УОҺАҔА
Сымыыт уоһаҕа - ситиһиини түстүүр.

СЫР
Сыр сиир — үөрүүлээх сурах истэргэ.
Сыр атыылаһыы — доҕор киһи соһуччу үөрүүнү бэлэхтииригэр.
Түүнүгүрбүт сыр — баай-дуол тосхойоругар.

СЫТ
Түүлгэ сыт биллэрэ - тапталы таайтарар.
Атын киһи сытын билэргэ — эн кими эрэ ташыьргар.
Бэйн сыккын билэрин — эйигин таптыылларыгар.

СЫТТЫК
Сыттык түүлгэ көстөрө — ыалдьыт эбэтэр дьиэҕэ саҥа киһи (кийиит/күтүөт) кэлэригэр.
Сыттык алдъанара — дьиэ кэргэҥҥэ айдаарсыы тахсарыгар.

СЫЫНК
Сыынк — сымыйа тыл-өс тарҕанарыгар көстөр.

СЫЫППАРА
Сыыппара түүлгэ көстөрө - сылайыы бэлиэтэ, онон сарсын суокка-ахсааҥҥа болҕомтолоох буол: ночоокко киириэххин сөп.
Тугу эрэ суоттаан, сыыппаралары суруйаҕын — ороскуоккун уталыппакка бэрэбиэркэлээн көр, сыыппараны сыыһа суруйан итэҕэстэниэх курдуккун.

СЭРГЭ
Сэргэ - эр киһи сүрэ.

СЭРЭБИЭЙ
Сэрэбиэйдэнии - үтүө сурах кэлэригэр.
Ким эрэ эйиэхэ сэрэбиэйдиирэ — туту этэрин болҕомтолоохтук иһит: сороҕо туолуон сөп.
Уруун киһи сэрэбиэй бырахтарара — сотору кэминэн туту эрэ сүүйэргэр.
Билэр киһин сэрэбиэйдэтэрэ — мөккүөрдээх дьыалаҕа кыайыылаах тахсаргар.