1972 сыл. Ыһыах кэмэ. Соторутааҕыта аармыйаттан кэлэн дойдубар, дьоммор ахтылҕаммын таһаара, үөрэ-көтө сылдьар кэмим. Олохтоох сибээс тэрилтэтигэр мончуорунан үлэҕэ киирдим. Ыһыах кэмигэр сибээс үлэтэ элбиир. Соҕотох араассыйа эрэ үлэлиир, оччолорго төлөпүөн диэн суох.

   Үлэ чааһа бүтэн, арадьыыс Матвей Юмшановтыын дьиэлээн иһэн, билэрдии Сөдүөт оҕонньорго киирдибит. Оҕонньор соҕотох, дьон ыһыахтыыр сиргэ, кулуупка, барбыттар. Саҥа дьиэ аһыыр хоһо сөрүүн, остуолга ыһыах аһа, кымыс тардыллан турар. Үлэ, булт туһунан кэпсэтии буолла. Маппый кэпсэтиини ырааҕынан эргитэн, сибиэҥҥэ, абааһыга тиэрдэн кэбистэ. Оҕонньор кэпсиир:

   – Өбүгэлэрим олорбут сирдэригэр, Боруулаах төрдүгэр, киһини билиэхпиттэн оттообут дойдум. Онно бултаах сирдэр, оттоох ходуһалар, дьон-сэргэ олохсуйан ааспыт өтөхтөрө бааллар. Дьоно-сэргэтэ үөрэхтээһин, бөдөҥсүтүү саҕана көһөннөр, эргэ дьиэ, ампаар онон-манан быраҕыллан тураллар. Сэрии иннинэ хорҕолдьун, көмүс көстөн, дьон-сэргэ тоҕуоруспуттара. Бөһүөлэктэн тэйиччи да буоллар, дойдум буолан, кыра булка хастыы эмэ хонукка тахсан бултуубун. Куобах суох. Булдум – тииҥ, кырынаас, дэҥҥэ саһылы хапкааҥҥа үктэтэбин. Аттаммаппын, бодьуустаһарбын сылааргыыбын. Ыттааҕым да киһилээх сиргэ бара турар. Соҕотохпун. Кыһыҥҥы күн кылгас. Хараҥанан харбыалаһан үүтээммэр тиийдим. Барыта бэлэм. Оһохпун оттон, саҥа “Хотугу сулуһу” ааҕа сыттым. Кыра түннүгүнэн ыйдаҥа тыгарыттан сылыктаатахха, сарсын тымныйыыһы.

 

   Балайда өр хаампытым. Сылаам киирэн, сылаастан нуктуох курдук буоллум. Арай ааным эмискэ аһылла түстэ да, биир нуучча киһитэ көтөн түстэ. Миигин утуйар таҥастары холбуу тутан таһырдьа бырахта. Таҥаспын хомуйан, дьиэбэр киирдим. Уоскуйа таарыйа мас, муус киллэрдим. Уоппар чэй, табах кымаахтаан бырахтым. Бу сырыыга таҥастаах сыттым. Чүмэчим умайан турда. Хараҕым сабылла турар, кэтэһэр курдукпун. Утуйдум быһыылаах. Биирдэ өйдөммүтүм, били киһим хам кууһан ылла. Күһүн сылаас, сымнаҕас буоллун диэн, инчэҕэй тайах тириитин онон-манан тоһоҕонон истиэнэҕэ саайбытым. Ол сиритэ барар тыаһын истэн хааллым. Бу сырыыга таһырдьа таһааран биллэр соҕустук бырахта. Уоскуйа таарыйа чочумча тура түстүм. Тымныы. Хомунан иһирдьэ киирдим. Сарсыарда буолан барда. Сыппатым. Тыаҕа сылдьа үөрэхтээхпин. Тугу сыыспыппын кыайан быһаарбатым. “Бу – сибиэн, абааһы буолбатах” диэн түмүккэ кэллим.

 

   Хаайыы, көмүс саҕана төһө киһини атаҕастаабыттара биллибэт. Олортон биирдэстэрин кута-сүрэ биллэн аастаҕа. “Аны биллиэ суоҕа” диэн түмүккэ кэллим. Оннук да буолла. Кэлин туох да биллибэтэҕэ. Тыаҕа тыас-уус иһиллиэн, күлүк көстүөн сөп. Онтон барытыттан куотан, куттанан истэххинэ, сатаммат буоллаҕа. Сиэри-туому тутуһа сылдьар куолу, оччоҕо санааҥ да бөҕөх буолар, – диэн кэпсээнин түмүктээтэ.

 

   Оччолорго биһиги эдэрбит. Токкоолоһо барбатыбыт. Дьоно ыһыахтан кэлээттэрин кытта сып-сап хомунан дьиэлээтибит.

 

"Кыым" хаһыат 14.04.2016