Ол – 1907 с. 1-кы Хатылы (билигин Чурапчы улууһун Кытаанах нэһилиэгэ) нэһилиэгэр төрөөбүт Петр Григорьевич Миронов диэн бары даҕаны киэн туттуохтаах киһибит буолар. Кини сэттэ сааһыттан 13-гэр диэри аҕатын кытта баайдарга хамначчыттаабыт. Ол эрээри Сэбиэскэй былаас көмөтүнэн үөрэнэн, сахаттан бастакынан хайа инженерин идэтин баһылаан, Москубанан, араас куоратынан бэрт ситиһиилээхтик үлэлээн испит. Хомойуох иһин, үксүн соҕуруу куораттарынан үөрэнэн-үлэлээн баран, баара-суоҕа 35 сааһыгар (1942 с.) олохтон эрдэ туораан, аата-суола умнууга хаалбыт.

 

   Петр аҕата Миронов Григорий Николаевич 1879 с. төрөөбүт. Сахалыы Сыҥсый Киргиэлэй диэн аатынан бэркэ билэр кырдьаҕаһым этэ. Кини эһэбин кытта саастыы. Үйэлэрин тухары бииргэ эҥээрдэһэн үөскээбит дьон. Сэрии кэнниттэн биһигини кытта Мундулаах балаҕаныгар дьукаах олорбутун өйдүүбүн.

 

   Мироновтар төрүт алаастара Хахааттыга уонна ол тула баар Хатыҥ Анна, Хочуута, Төҥүргэстээх, Мундулаах уо.д.а. сирдэринэн кыстаан, сайылаан олорбуттар. Киргиэлэй быстар дьадаҥы. Кытаанах баайдарыгар – Баайкаларга (Собакиннарга) хамначчыттыы сылдьыбыт. Былаас уларыйыытыгар ревком чилиэнэ, биир бастакынан “Бойобуой” холкуоска киирбит киһи. 84 сааһыгар сылдьан 1963 сыллаахха өлбүтэ. Бэйэтэ сахаҕа ортону үрдүнэн көнө уҥуохтаах, иҥиир-ситии быһыылаах-таһаалаах, үтүө майгылаах оҕонньор этэ. Кэргэнэ Өлөөнө Самсон Новгородов-Суор Сомсуун диэн 8 оҕолоох киһи 3-с оҕото эбит. Киргиэлэйдээх Өлөөнө 5 оҕолоро – Петр – 1907, Суоппуйа – 1911, Маайа – 1913, Мотрена – 1915, Николай 1917 сыллардаахха төрөөн, киһи-хара буолбуттар.

 

Биэс оҕоттон улаханнара – Петр 1920-1924 сс. 1 концентрдаах 1-кы сүһүөхтээх Хабачча (билиҥҥинэн Кытаанах) сэбиэскэй оскуолатын мөссүйүөнүгэр олорон бүтэрбит. Ити быыһыгар Гражданскай сэрии мэһэйдээн, оскуола 1921-1922 сс. сабылла сылдьыбыт. Биллэрин курдук, бу оскуоланы I Хатылы (Кытаанах) нэһилиэгин бастакы үөрэхтээхтэриттэн биирдэстэрэ, улуус суруксутунан үлэлии сылдьыбыт, дойдутун дьиҥнээх патриота Савва Семенович Собакин 1914 сыллаахха Нама үрэҕэр баар кэтэх дьиэтин бэлэхтээн астарбыт.

 

    Онон Пётр, 1924 с., Хабачча оскуолатын бүтэрбитин кэннэ, арааһа, үөрэҕэр үчүгэй, чобуо, сытыы диэн, нэһилиэк эрэнэр ыччатынан ааҕан, Дьокуускайга сэбиэскэй-бартыыйнай оскуолаҕа үөрэххэ ыыппыттар. 1930 сыллаахха диэри Хабачча оскуолатын бүтэрбит оҕолортон (ыччаттартан) биир даҕаны киһи сонно салгыы үөрэххэ барбатах. Онон сылыктаатахха, бу дьадаҥы, хамначчыт киһи оҕото Пётр Миронов чахчы чаҕылхай, талааннаах ыччат буолан, тута үөрэххэ бардаҕа диэн сылыктыахха сөп. Ити кэмҥэ хомсомуол кэккэтигэр киирбит.

 

   Дьокуускайга киирэн сэбиэскэй-бартыыйнай үлэҕэ көхтөөхтүк кыттар. 1927 с. бассабыык баартыйатыгар хандьыдаакка ылбыттар. Үөрэҕэр үчүгэй, актыыбынай ыччат буолан, 1928 с. Иркутскай куоракка рабфакка үөрэххэ ыыталлар. Ити кэмҥэ баартыйа чилиэнинэн ылаллар.

 

   1930 с. рабфагын ситиһиилээхтик бүтэрэн баран, Иркутскай уобалас Ангарскай оройуонугар “Крайсельхозсойууска”, салгыы үрдээн Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтигэр отдел начаалынньыгынан, онтон Тутуу министиэристибэтигэр үлэлиир.

 

   1932-1938 сс. Москубаҕа хайа институтун үөрэнэн бүтэрэн, инженер идэтин ылар. Ол кэнниттэн ССРС Чох бырамыысыланнаһын наркомугар (билиҥҥинэн министиэристибэҕэ) инструкторынан ананан үлэлиир. 1941-1942 сс. ССРС Совнаркомугар “Главтрудрезервэ” управлениетыгар эппиэттээх дуоһунастарга сылдьар. Ити үлэлиир кэмнэригэр үлэтинэн элбэхтэ Москубаҕа, Новосибирскайга, Омскайга, Свердловскайга, Сызраҥҥа, о.д.а. сирдэргэ сылдьыталаабыт.

 

   Саха сирин обкуомун, бырабыыталыстыбатын утумнаах туруорсууларынан, 1942 сыллаахха Дьокуускайга Ольга диэн эмиэ инженер идэлээх нуучча кэргэниниин, Валера диэн оҕотунуун көһөн кэлэллэр. Ол эрээри, хомойуох иһин, уһаабат. Ыарахан ыарыыттан ити сыл сайыныгар олохтон туораабыт. Арааһа, ити кэмнэргэ аҕата Киргиэлэй оҕонньор куоракка киирэн Валера диэн сиэнин кытта хаартыскаҕа түспүт буолуон сөп (иккис хаартыска). Кэлин ити оҕо дьылҕата биллибэт. Пётр Григорьевич өлбүтүн туһунан оччотооҕу баартыйа обкуомун бартыыйнай уорганнарга отделын сэбиэдиссэйэ Г.Иванов диэн киһи илии баттааһыннаах биллэрии Чурапчыга кэлбит. Итинтэн даҕаны Пётр Миронов улаханнык сыаналанар каадыр, исписэлиис эбит диэн өйдүөххэ сөп. Өссө “владеет английским языком” диэн суруллубута – кини чахчы талааннааҕын, дьоҕурдааҕын туоһута.

 

   Түмүгэр манныгы этиэххэ. Онон Пётр Григорьевич Миронов дьадаҥы ыал оҕото, баай хамначчыта, Чурапчы Кытаанаҕын түгэҕиттэн Москубаҕа тиийэн сахаттан маҥнайгынан хайа инженерин идэтин баһылаан киэҥ сирдэринэн, ССРС Совнаркомугар тиийэ эппиэттээх дуоһунастарга үлэлээбит; аангылыйа тылын кытта баһылаабыт, олус дьоҕурдаах, үүнэн испит салайааччы, үлэһит эбит диэн өйдүөхтээхпит. Ол эрээри өйүн-санаатын, тэрийэр дьоҕурун, билиитин саха дьонугар биллэрбэккэ эдэр сааһыгар, күөгэйэр күнүгэр сылдьан, олохтон туораабыта олус хомолтолоох.

 

   Онон биһиги, сахалар, ордук чурапчылар, дойдутун дьоно кытаанахтар, чаҕылхай Пётр Григорьевич Миронов аатынан киэн туттуохтаахпыт, үйэтитиэхтээхпит уонна кини олоҕун, үлэтин салгыы үөрэтиэхтээхпит дии саныыбын.

 

 Иван ПОНОМАРЕВ, Чурапчы. "Кыым" хаһыат. (http://www.kyym.ru) №21 2016.06.02