Петрушка

Эр киһиэхэ күүс эбэр. Ииктэтэр дьайыылаах буолан, эт-сиин дыгдайарын тохтотор. Сүрэх ыарыһахтарга туһалаах дииллэр. Аны манытыбыт инсулиннаах ол иһин диабеттаах дьоҥҥо сүбэлииллэр.

Биир тутум, 50 г. Петрушкаҕа киһи сууккаҕа наадыйар С битэмиинэ баар эбит. Ону сэргэ, уҥуох, иҥиир туругар көдьүүстээхтик дьайар калий, сүрэх тэбэр тэтимигэр көмөлөөх фосфор, күүркэйбит ньиэрбэни холкутатар магний, тимир, сыыҥка, фтор, селен уонна арак үөскүүрүн утарсар флавоноид диэннэринэн баай.

Дьэ, ол гынан баран, төһө да фолийдаах кислоталааҕын иһин, хат дьахтар ити туманан үлүһүйэрэ соччото суох. Оҕо хаатын олус кытаатыннарар диэн, аныгы чинчийээччилэр быһарбыттар. Хабахтара уонна бүөрдэрэ аһаах дьон эмиэ сэрэнэн сиилллэрэ ордук.

Салаат

Латук салат А, С, Е, К уонна В битэмииннэрдээх, селеннээх, сыыҥкалаах, алтаннаах, марганецтаах, фосфордаах. Калийынан, натрийынанда тутайбатах. Калорийа баара эрэ -15.  Сииргэ да бэртээхэй. Дэлэҕэ диетическай уонна эмтээх диэн ааттыахтара дуо? Оҕолорго уонна кырдьаҕас дьоҥҥо туһалаах диэн этэллэр. Эпэрээссийэ эбэтэр уһун ыарыы кэнниттэн күүс эбэр диэн хайгыыллар.

Дьэ,  ити гынан баран кэлин Эмиэрикэ чинчийээччилэрэ ити салат көрүҥүн кутталлаах диэн сэрэтэр буолбуттар. Киһини өлүүгэ да тиэрдэр кутталлаах ис ыарыыларын көбүтэр, панкреатиттаахтар, холециститтаахтар, гепатиттаахтар, куртахтара уонна оһоҕосторо тымныйыылаахтар, бүөрдэригэр таастаахтар ити салааты сииртэн туттуналларыгар сүбэлииллэр эбит. Итинтэн сэдиптээн Интириниэт киэҥ ситимигэр киирэн көрбүтүм, Арассыыйа да быраастара бу салат көрүҥүн «острай», да алан да ыалдьар колиттаахтарга, энтероколиттаахтарга, бүөрдэригэр, хабахтарыгар таастаахтарга ити салааттан туттунун диэн сэрэтэллэр эбит.

Мята

«Холкутуй уонна утуй» диэн этэргэ дылы бу үүнээйи. Төбө ыарыытын аһарар. Онуоха чэй гынан иһиэххэ наада эбэтэр чэчэгэйи мятанан аалыллар. Мята холкутатар уонна тымыры кэҥэтэр. Сорохтор мятаны «дьахтар ото» диэн ааттыыллар, ыйдааҕы кэмигэр туһалаҕын иһин.

Ол эрэн мятаны 6 сааһыгар диэри оҕо сиирэ бобуллар. Боруоҥхалара бобо тутан ыалдьааччыларга барсыбат.

Чосунуок

Лууктааҕар үс бүкэлбэх С битэмииннээх. Ыарыы микробун өлөрөр диэн хайгыыллар. ОРВИны, атеросклероһу сэрэтэргэ туттуллар. Ол гынан баран сүрэхтэрэ, бүөрдэрэ аһааҕырыылаах, арамачыыстаах дьон сиэбэттэрэ ордук. Панкреатиттаах, быардара ыалдьар, куртахтара, оһоҕосторо күүскэ ыалдьа сылдьар дьон, гастриттаахтар букатын сэрэнэн сиэхтэрин сөп.

Алтан от (одуванчик)

Кофе кэриэтэ уһугуннарар, сэргэхситэр дьайыылаах. Бу оттон ностуойка оҥорон истэххэ, эт-сиин ыарыыны утарар кыаҕын (иммунитеты) күүһүрдэр. Алтан от  сибэккитин сиикэйдии салаакка кутан сиэххэ сөп. Кытаанах сөтөлү сымнатара, утуйбат буолбуту холкутатар дииллэр. Ол эрээри куртахтарыгар искэннээхтэр, гастриттаахтар, үөстэригэр таастаахтар сэрэнэн, олох кыраны эрэ сиэхтэрин сөп.

Күөх луук

Луукпут арааһа… 250-тэн тахса! Үгүстэригэр сүрэххэ көдьүүстээх калий баар, тымныйан ыалдьыыны утарсар күүһү көҕүлүүр фитонцидтардаах. 100 г луукка киһи сууккаҕа наадыйар С битэмиинэ көстөр. Атеросклероһу утарсар антиоксиданнардаах буолан, сүрэххэ уонна тумурга туһалаах. Салаакка эбэн сиир ордук. Күөх лугу сииртэн панкреатиттаах, холециститтаах, гепатиттаах, куртахтара уонна оһоҕосторо аһаах дьон туттуналлара ордук.

Укуруоп

Кератиннаах, С битэмииннээх. Хаан баттааһынан түһэрэр. Кальций, фосфор, магний баар. Оһоҕос үлэтигэр көмөлөһөр. Сиикэйдии сиир лапа туһалаах. Намыһах дабылыанньалаахтар укуруобунан олус үлүһүйбэттэрэ ордук. Элбэҕи сиэн кэбиһэн, сылаабайдыахтарын, мэйиилэрэ эргийиэн сөп.

Сүбэ:

• Бэйэн үүннэрбэтэх күөх үүнээйин туматын сииргэр бастаан аҕалаат да, тымныы ууга чаас курдук сытыарар буол. Оччоҕо нитрата аҕыйыа. Оттон оннук сөтүөлэтэр бириэмэ суох буоллаҕына, лимон сүмэһининэн ыс. Оччотугар иҥэмтэтэ, буһара да түргэтиэ, нитраттарын суох оҥоруо.
• Салааттары бэлэмнээт да бүтэрэр ордук. Халадыынньыкка уран туран сииргэр нитраттара нитриккэ кубулуйар кутталлаах. Онтуҥ бэйэтэ дьаат!

Балаһаны бэлэмнээтэ Лоһуура. 2017 с кулун тутар 23 күнэ. «Кыым» хаһыат.