"Уоҕурдууну хас биирдии ыал дьиэтигэр оҥостуон сөп" диир СГТХА агрономия кафедратын ыстаарсай преподователэ Дария Степановна. Кини биогумус туһунан үөрэтэр. чинчийэр.
Ол санаатын бүгүн "Кыым" ааҕаччыларын кытта үллэстэр.
- Саха сиригэр үчүгэй үүнүүнү ыларын 60-80% уоҕурдууттан тутулуктаах. Бүгүн арассыыйа үрдүгэр минеральнай уоҕурдууну оҥорор собуот тарбахха баттанар. Онон өрөспүүбүлүкэҕэ аҕалан тарҕатыы суоҕун тэҥэ. Маннык уустук кэмҥэ киһи, ыраата барбакка, уоҕурдууну бэйэтэ оҥостор кыахтаах. Сылгы, ынах ноһуома бэйэтинэн уоҕурдуу буолуон сөп эрээри, 90 хонуктаах кылгас сайыммытыгар минеральнай өттүнэн сатаан сиппэт.Онон ардах чиэрбэтин көмөтүнэн итини туһаҕа таһаарыахха син. Хас биирдии оҕуруотчут маннык уоҕурдуунан экология, биология өттүнэн ыраас уонна минньигэс, иҥэмтиэлээх аһы ылар кыахтаах.
Чиэрбэлэри (калифорния кыһыл гибридэ) атыылаһарга кыра буордаах буолара ордук. Биһиги усулуобуйабытыгар бу уоҕурдууну оҥороору таһырдьаттан тоҥ сылгы сааҕын киллэрэн дьиэ сылааһыгар туталлар. Тутатынаанал иһиккэ салапаанынан бүрүйэн нэдиэлэ кэриҥэ туруорабыт. Ноһуом итийэн (умайан) баран кыраадыһа түһэн сойуохтаах - ферментация барыахтаах. Онтон 70% сиигирэрин курдук уу кутабыт. Чиэрбэлэри ыыталыыбыт: аһылыктарыгар үөрэниэхтээхтэр. Иһирдьэ киирбэтэхтэринэ, ол аата, аһа бэлэмэ суох диэн буолар.Иһирдьэ киирдилэр да, уоҕурдууну оҥорбутунан бараллар.Биэдэрэлээх чиэрбэҕэ нэдиэлэҕэ биирдэ уу кутуллар. Биир-икки ыйынан биогумус бэлэм буолар - тас көрүҥүнэн хара сабаарка (чэй быыбарката) курдук буолар. Ону чиэрбэлэртэн босхолоон, куурдан, сиидэлээн, сааскыга диэн мунньаҕын. Биһиги тэпэлииссэҕэ "Верлиока" томат үүннэрэрбитигэр туһаммыппыт. Томаппыт ортотунан 12 киистэлээх икки уктаах буолар. Хас биирдии киистэҕэ биэстии-алталыыастанар. Ол аата, биир томаттан уонча киилэ аһы ылыахха сөп. Хортуоппуйга, моркуопка, оҕурсууга - туох баар оҕуруот аһыгар туттуохха сөп. 1 киилэҕэ 100 кыраам барар, элбэҕи кутар наадата суох. томаппыт лууҥкатыгар муҥутаан 200 гр куппуппут. Арассаадабуоругар үрдүгэр бэрт кыраны таммалатан, буору кытта булкуйуохха сөп (10% диэри).
Биогумуһу гумуска тэҥнииллэр, 2 тыһыынчаттан тахса араас туһалаах микроорганизмнар, 50-тэн тахса тэллэй ноһуомтан биогумуһу оҥороллор. Онон микроорганизм кылаата дииллэр. Анаалыс көрдөрбүтүнэн, биогумус уоҕурдуулаах буорга үүммүт үүнээйи нитрата кыра, С битэмиинэ үрдүк буолар, амтанныын да атын. Сайдыылаах дойдуларга маннык оҕуруот ас сыаната көннөрү үүммүт астан таһыччы үрдүк. Онон, сүөһү ноһуома таах хаалыаҕынааҕар, сыаналаах уоҕурдууну оҥоруохха наада...