Хортуоппуйу рассаданан олортоххо, сайын олус эрдэ саҥа хортуоппуйу хостуохха сөп. Ону хайдах үүннэриэххэ сөбүй?
Биһиги усулуобуйабытыгар хортуоппуйу рассаданан үүннэрэргэ “Тулунский ранний” диэн эрдэ ситэр оройуоннаммыт суорду олордор ордук.
Рассаданы үүннэрэргэ доруобай сиэмэни талан сырдыкка 20-25 күн устата араскы тартараллар. Дьиэ иһигэр араскылатар буоллахха, муус устар саҥатыгар 3 лиитэрэлээх таас бааҥкаларга сиэмэ хортуоппуйу толору кутан баран түннүк холуодатыгар сырдыкка туруоруохха сөп. Бааҥкалары хаппахтаныллыбат уонна араскылар дэхситик тахсалларын ситиһэр туһуттан хас нэдиэлэ аайы 2-3 төгүл түннүк сырдык өттүнбатыһыннара эргитэн бэриллэр. Хортуоппуй бааҥка иһигэр кууран мыччыстан хаалбатын курдук сөбүн көрөн уунан ибиирэн сиигирдэр Хортуоппуй бааҥка иһигэр кууран мыччыстан хаалбатын курдук сөбүн көрөн уунан ибиирэн сиигирдэр аада.
Рассада буора көпсөркөй, оттон састааба син биир оҕуруот үүнээйилэрин курдук буолар. Саамай боростуой састаабынан ааҕыллар: 50% но7уом куну7а (перегной) уонна 50% кырыс буора. Кырыс буора суох буолла5ына хаппыыста, о5урсу, моркуоп үүммүт оҕуруот буорун туһаныахха сөп. Бэлэмнэммит 1 биэдэрэ буор буккааһыныгар 1-2 ыстакаан мас күлүн уонна 10-20лии грамм азотнай,, фосфорнай, калийнай уоҕурдуулары кутан буккуйаллар.
Муус устар бүтүүтүгэр, ыам ыйын маҥнайгы күннэригэр кыра дьааһыктарга перегной уонна буор булкааһыгын 8-10 см халыҥ гына кутан баран, онно араскыламмыт хортуоппуйдары 3-4 см арыттаан уураллар. Үрдүнэн 4-5 см буор булкааһыгын эбэтэр перегной куталлар. Дьааһык буора барыта илийэрин курдук уу куталлар уонна күн уота көрөр сиригэр үс нэдиэлэ устата рассаданы үүннэрэллэр. Ити кэмҥэ үүнээйилэри эбии аһатыахха сөп. Онно 10 лиитэрэ ууга 2 остолобуой ньуоска нитрофосканы суурайаллар уонна рассадаҕа куталлар. Үс нэдиэлэ устата үүммүт рассада 7-9 см үрдүктээх буолар. Ыам ыйын 20-25 күннэригэр оҕуруот үүнээйилэрин рассадатын олордор курдук эрээттэри 60 см арыттаан, эрээт иһигэр үүнээйилэр икки ардылара 20-25 см буоларын курдук олордуллар. Олордуох иннинэ лууҥкаҕа олус бадараан оҥорбокко, буору сиигирдэр курдук, уу куталлар, уонна хортуоппуй рассадатын уга үс гыммыттан биирэ буола буорун үрдүттэн быгарын курдук олордуллар, онтон эмиэ уу куталлар. Түүҥҥү хаһыҥнартан уонна олус намыһах сөрүүнтэн харыстаан, бэс ыйын ортотугар диэри “лутрасил” бүрүөһүнүнэн сабан үүннэрэр ордук. Сайын устата үчүгэйдик көрүллүөхтээх – харайыллыахтаах: уу куталлар, буору көбүтэллэр, сыыс оту үргүүллэр, көмөллөр. Сүрдээҕин кыһанан туран бүөбэйдээтэххэ, от ыйын ортотуттан хортуоппуйу хостоон сиэххэ сөп.
Прасковья Львова, СГТХА агрономия кафедратын профессора, СР тыа хаһаайыстыбатын үтүөлээх үлэһитэ. Балаһаны Сардаана Кузьмина бэлэмнээтэ. Саха сирэ24.03.2011