Сиэмэ тас суутугар хаһан олордор кэмҥит үксүгэр сурулла сылдьар буолар. Ол гынан баран биһиги, Арассыыйа эбэ хотун хоту өттүгэр олорор буоламмыт, сирбит-уоппут арыый сөрүүн,соҕуруу эргийээннэри кытары тэҥнэспэт. Бүтэһик тымныы хаһан түһэрин таһырдьа олордо таһаарыаххыт иннинэ маннык суоттаан олордоҕут:

Салаат 4-5 нэдиэлэ инниттэн олордуллар, хаппыыста 5-6 нэдиэлэ инниттэн, минньигэс уонна аһыы биэрэстэр 8-12 нэдиэлэ инниттэн, помидор уонна баклажан 6-8 нэдиэлэ инниттэн, оҕурсу 2-4 нэдиэлэ инниттэн. олордуллар.

Арассааданы олордорго маҥнай тэпилииссэ буоруттан, кумахтан уонна хара буортан саҥа састаабы олордобут, өлүүскэтэ (пропорцията) маннык буолар: 3х4х3. Састаабы булкуйуох иннинэ бүтүннүүтүн сиидэлиибит эбэтэр эргэ дуршлаг нөҥүө ыытыахха сөп. Оччотугар буор көпсөркөй буолар. Көпсөркөй буорга саҥардыы үүнэр отох үүнээйи силиһэ үчүгэйдик сайдар. Маннык састааптаах буорга итии ууну кутан үөнү-көйүүрү өлөрүллэр, эбэтэр 6-10 мүнүүтэ микроволновкаҕа уган ылыахзха сөп.

Арассааданы олордорго саамай табыгастаах иһитинэн былаастык бытыылканы ааттыыллар. Уһун кыһыны быһа мунньуллубут мас арыытын уонна роса бытыылкаларын ортотунан быһан ылыахха сөп. Аллараа өттө аһаҕас буолуохтаах. Оччоҕо буорга олордо таһаарарга арассааданы уһулаҕын эрэ. Аллараа өттө аһаҕас буоллаҕына кутуллубут уу ордуга сүүрэн хаалар. Маннык иһиттэргэ арассаада суордун, олордуллубут чыыһылатын булкуйбат туһугар таһыгар фломастерынан эбэтэрмаркерынан бэлиэтиигит.
Арассааданы үүт хоруопкатыгар олордуман. Үүт хоруопкатын иһин бүтүннүү химия састаабынан сотоллор, онтун үүнээйи сайдыытыгар олус буортулаах.

Арассаада биллэн турар, сырдыкка уонна сылааска наһаа наадыйар. Ол иһине түннүк аттыгар туруохтаах. Сырдыга тиийбэт үүнээйи умнаһа уһун уонна кубархай буолар. Сиэмэ тылларыгар күҥҥэ 14-16 чаас сырдыккатуруохтаах. Маны тэҥэ арассаада сэбирдэхтэрэ сырдык диэки талаһа үүнэллэриттэн көрөн, арассаадаҕытын эргитэ сылдьыахтааххыт. Сиэмэ тылларыгар хос температурата 22-25 кыраадыстан түһүө суохтаах, онтон тыллыбыт арассаада ортотунан 15-18 кыраадыс сылааска туруохтаах. Учуонайдар "дьиэ сөрүүн буоллаҕына, арассаада бытааннык үүнүө, ол да буоллар кытаанах умнастаах, тымныыны тулуйумтуо соҕус буолар" дииллэр.

Арассаада буора олох кууруо суохтаах. Сэбирдэхтэрин пульверзаторынан уунан ыстара сылдьыахтааххыт. Уу кыраадыһа хос температуратын курдук буолуохтаах. Улаатан эрэр үүнээйигэ ууну кутарга арассаада олорор миэстэтигэр - аллараа тэриэлкэтигэр ууну кутун. Оччоҕо силиһэ дириҥ буолуо. Арассаадаҕа ууну кутуу уратыта - күҥҥэ биирдэ эрэ билгиччи буолбакка, чаастатык уонна кыра кыратык кутуллуохтаах.

Сорох учуонай этэринэн, арассааданы (уорсайынан үүнээйини барытын) таарыйа, имэрийэ сырыттахха, олус үчүгэйдик үүнэр, түргэнник сибэккилиир. Тоҕо диэтэххэ сэбирдэҕи киһи илиитэ таарыйдаҕына этин, эбэтэр этилен (ehtene? ethylene, C2H4) диэн өҥө уонна сыта суох гаас тахсар үһү, ол гаас үүнээйи сайдарыгар гормонун таһаарар эбит. Маннык гааһы өссө фрукталар таһааралларын билэбит. Ол иһин күөх помидору сэргэ кыһыл дьаабылыканы уонна банааны уурдахха, түргэнник кытарар ээ.

Светлана Тимофеева "Кыым" хаһыат. 2012 сыл кулун тутар 29 күнэ.