Аан дойду мөлүйүөнүнэн дьахталлара ити боппуруоска харда көрдөөн өйдөрүн сынньаллар.Кистэл буолбатах, сорох дойдуларга дьахтар аймах эр дьону ахсаанынан лаппа сабырыйан иһэр. Сулумах дьахтар кэккэтин хаҥаппат туһугар, туох албаһы-ньыманы туттуохха сөбүй? Психологтар хайдах-туох көх-нэм буолалларый, бу кыһалҕаҕа?

1. Билбэт киһини кытары айах атан кэпсэтэрбитин уокка киирэргэ холуубут. Дьиҥинэн, манна диэн эттэххэ, ол киһин да эйиигин кытары бастаан тыл бырахсан кэпсэтиэҕин эмиэ куттанан турар буолуон сөп. Охсон түһэриэ баарай, кыратык ону-маны (чаһы хас буолла диэбит курдук) ыйыталаһан уоһу өһүлүөххэ сөп буоллаҕа. Эппиэттээбэтэҕинэ даҕаныулаханнык санааны түһэрэр наадата суох. Эн кинини билбэккин, кини эйиигин билбэт.
2. Суон да буол, хатыҥыр да буол,  уһун да, кыра да буол - бэйэҕин дьоһуннук, үрдүктүк туттуохтааххын. Бэйэҕин бэйэн сыаналыыр буоллаххына, атыттар да сыаналыахтара. Этэргэ дылы, "төһө сыаналааххын бэйэн эппэтэххинэ, ким да таайыа суоҕа", "бэйэҕин бэйэн хайҕамматаххына...".
3. Дьоҥҥо аламаҕайдык сыьыаннас. Бастакы киһи хараҕар быраҕыллара - истиҥ-иһирэх мичээр буолар.
4. Бастакы кэпсэтиигэ, билсиһиигэ оҥоро сатыы-сатыы кимиэхэ да майгыннаабат "оригинальнай" буола сатааман. Сиэр быһыытынан судургу ыйытыылартан кэпсэтиини саҕалыыргыт ордук сүүйүүлээх.
5. көрү-күлүүнү өйдүүр киһиэхэ дьон сыстар. Туох эрэ көрүдьүөс түгэнтэн иккиэн иэрийэ-иэрийэ күллэххитинэ чугасыһар майгы үөскүөн сөп.
6. Наһаа элбэхтик, түргэнник, далбаатана-далбаатана саҥарыма, эр киһи куттаныан, уолуйуон сөп.
7. Эр киһи тугу сөбүлүүрүн, билэрин барытын сөбүлүү-билэ сатаама. "Үчүгэй" диэбитин аанньа барытыгар, сөбүлэтэ эрэ сатаан, кэҕиҥнии олорума. Эн - эр киһи чулуутун көрдүүгүн, өйгөр - санааҕар барытыгар сөбүлэһэр күлүгү буолбатах.
8. Тугу да кистээбэккэ барытын тоҕо кэпсиир сыыһа. Дьахтар туох эрэ таайтарыылаах, кистэлэҥнээх буолуохтаах.
9. Бастакы бииргэ бырааһынньыктыыр күҥҥүтүгэр, дьэ кимиэхэ да майгыннаабат бэлэҕи оҥоруоххутун сөп. Киниэхэ эрэ анаммыт хоһоону ааҕаҕыт дуу, эбэтэр туох эрэ көрүдьүөс эрээри, эһиги икки ардыгытыгар олус суолталаах түгэни  санатар  бэлэҕи толкуйдуоххутун сөп.

Аналгытын буларгытыгар ситиһиини баҕарабыт!

"Кыым" хаһыат. Тохсунньу 18 күнэ 2007 сыл