• Дьон 65%-уураһарыгар төбөтө уҥа диэки хайыһар.
• Таптал туһунан саамай былыргы ырыаны 4000 сыл анараа өттүгэр Тигр уонна Ефрат икки ардыгар толорбуттара.
• Таптал туругар киирии киһи этигэр-сиинигэр, мэйии үлэтигэр уоскулаҥы биэрэр. Өйгө тутар дьоҕуру сайыннарар, ньиэрбэ үлэтин чөлүгэр түһэрэр.
• Хас сарсыарда аайы ойохторун сыллыыр-ууруур эр дьон олохторун биэс сылынан уһаталлар.

• Таптал дьайыыта кокаин киэнигэр дьүөрэ. Таптаабыт киһи этигэр-хааныгар дофамин диэн дуоһуйуу гормона үөскүүр. Ол гормон мэйиигэ баар сорох учаастакка дьайар. Итинник күүстээх дьайыыны кокаинтан ураты туох да биэрбэт эбит.
• Тапталга ылларыыны учуонайдар наркотиктан тутулуктаах буолууга тэҥнииллэр. Онон тапталы умуннара сатыыр буоллахха, таптаабыт киһитин хаартыскатын көрдөрбөт, кини туһунан санаппат буоларга сүбэлииллэр. Бэл, кинини кытта алтыһар дьоннуун билсиини тохтоторго, "эмтэнэр" киһини атын интириэһиргиир дьыалатынан аралдьытарга сүбэлииллэр.
• Таптаабыт киһи дофамина үрдээбитин иһин, серотин диэнэ түһэр. Ону оҥоро сатаан үрдэттэххэ, таптаабыт киһитигэр иэйиитэ сүтэр. Ол гынан баран сексуальнай баҕата суох оҥоһуллубат буолан, кини таҥнарыыга тиийэр куттала үөскүүр. Ити серотин антидепрессаннары туһаныыттан үрдүөн сөп.
• Аатырбыт Камасутра бастакы көрүҥэр (оригинал) быраактыкаҕа сыһыаннааҕа 20% этэ. Уоннааҕы чааһа дьиэҕэ, дьиэ кэргэҥҥэ, оҕоҕо сыһыаннааҕа. Ити кэлин, 16-17 үйэлэргэ араас позалаах хартыынкаларынан "байытыллыбыта", эбии-сабыы киирбитэ.
• Вейнсберг куораты (Германия) сэриилээн ыларыгар Сибэтиэй Рим Империята дьахталларга туһаайан: "Куораты босхолоон. Бэйэҕит кыайан илдьэ барар таһаҕаскытын эрэ ылыаххытын сөп", - диэн усулуобуйа туруорбут. Онуоха дьахталлар барахсаттар эрдэрин сүкпүтүнэн тахсан, кинилэр тыыннаах хаалбыттар.

"Кыым" хаһыат.10.11.2011. ТАПТАЛИНА