КҮН КУЙААРЫМА ТҮҮЛДЬҮТЭ:

МАЛААҺЫН
Дьиҥ олоххо саҥа дьиэҕэ көһөр киһиэхэ - саҥа дьиэ элбэх үтүөнү, үчүгэйи аҕаларыгар, табыллан олорорго.
Эргэ дьиэлээх киһи малааһын тэрийэрэ - хаһаайын куһаҕан буоларыгар.
Кирдээх хараҥа дьиэҕэ малааһын - кыһалҕалаах олоххо.

МАС
Саһаан маһын сааһылааһын - туспа буруо таһааран ыал буоларга.
Мас эбэтэр саһаан сууллара - олох ыарыырыгар, табыллыбатыгар.

МАССЫЫНА
Билиҥҥи олоххо массыына - киһи олоҕун суола хайдах тыырыллан иһэрин, инники дьылҕатын билгэлиир.
Массыына эриэ-дэхси киэҥ суолунан айанныыра - кыһалҕата суох чуумпу, нуһараҥ олох мэктиэтэ.
Массыына нэксиэлээхтик айанныыра - кыһалҕалаах муор-туор олоххо.
Массыына саахалланыыта - олох отуора алдьанарыгар, дьиэ кэргэн ыһыллыытыгар.

МИЛИИСИЙЭ
Милиция тутан илдьэ барара - сэрэхтээх буол, сыыһа-халты саҥарыма, алҕаһы таһаарыма диэн сэрэтии.

МИЭБЭЛ
Миэбэли алдьатыы - дьиэ иһинээҕи иирсээн, кыыһырсыы; дьоҥҥун аймаама, үчүгэйдик сыһыаннас, харыстаа диэн сүбэ түүл.
Саҥа миэбэл атыылаһыы - тус бэйэ олоҕоруларыйыы тахсарыгар.
Кэргэннээх киһи миэбэлин уларытара - кэргэниттэн арахсан иккистээн олох оҥосторугар.

МӨҔҮҮ-ЭТИИ
Түһээн чугас киһигин мөҕүү эбэтэр кимтэн эмэтэ бэйэн мөҕүллэрин - өйдөспөт, тапсыбат буолуу бэлиэтэ.
Билбэт дьонун мөҕөллөрө - этэллэрэ - үлэҕэ хайҕанарга.

МӨҺӨӨЧЧҮК
Толору маллаах мөһөөччүк - атахха тирэхтээхтик туруу бэлиэтэ.
Кураанах мөһөөччүк - хаһаайыстыбаны ыпсарар инниттэн туох эрэ саҥаны саҕалыырга сүбэлиир түүл.

МУЗЕЙ
Музейы кэрийэн көрүү - саҥа толкуй киирэригэр, элбэҕи билэргэр, өй-санаа өттүнэн уларыйаргар.

МУНУУ
Тыаҕа мунуу - тутатына баһаарыллыбат кыһалҕа үөскүүрүгэр.

МУОРА
Муора кытылын устун дьаарбайыы, муораҕа дуоһуйа сөтүөлүүрүн - кэрэхсэбиллээх сынньалан иһэрин бэлиэтэ.
Улахан долгуннардаах муора көстөрө - аан дойду балаһыанньатиа ханан эрэ тус олоҕу хаарыйара эбэтэр дьиҥ олоххо муоранан айаннаары сылдьар буоллахха, сэрэхтээх уонна болҕомтолоох буолары эрэйэр сэрэтии.

МУОСТА
Муостаны чэпчэкитик туорааһын - уустукбоппуруостары чэпчэкитик быһаарарга.
Муостаҕа бүдүрүйэн охтуу - барыта кыһалҕалаах өттүгэр уларыйыыта.

МУУС
Мууска хаҥкынан хатааһылааһын - быстах эрээри үчүгэй хамнастаах чэпчэки үлэ.
Муус алдьанара, тосторо - тапталлааҕы кыта истинник өйдөһөн, сыһыан дириҥииригэр.
Муус ылыы - көнөтүнэн күннээҕи санаа да буолар эбэтэр хаһаайыстыба тупсарыгар.

МЭТЭЭЛ
Түһээн мэтээл туттараллара - дьон махталын ыларга.

Бравина

МААС

Мааһынан эмтэнэрин, сотторун - курус олоҕун төрүөтүгэр бэйэн буоларгын ыйар.
Маас атыылаһаҕын - сотору кэминэн элбэх дьонтон сылайан, соҕотоҕун олороргун ордоруон.
Атын киһи маастанарын түһүүгүн - ким эрэ буруйунан дьонтон - сэргэттэн тэйиччи туттарга тиийиэн.
Кимиэхэ эрэ маас биэрэҕин - чуҥкук олоххор сибиэһэй тыын киллэрэ сатыырын табыллыа суох.

МААСКА

Мааска кэппит дьон - аттыгар сымыйа сураҕы тарҕатааччылар, ордук санааччылар баалларын ыйар.
Бэйэн мааска кэтэрин - кимтэн эмит үөҕүллүөн эрээри,онно суолта биэриэн, кыһаллыан суоҕа.
Билэр киһин мааскалаах сылдьара - сотору кинини эн бааргар үөҕүөхтэрэ.

МАҔАҺЫЫН

Толору астаах - үөллээх, табаардаах баай маҕаһыыҥҥа сылдьыы - олох көнөрүгэр.
Маҕаһыынтан тугу эмэ атыылаһарын - сотору бэйэҕэр кыра бэлэх оҥостуон.
Ким эмэ маҕаһыыҥҥа атыылаһа турарын көрөрүн - сотору эйиэхэ чэпчэки сыаналаах эрээри наадалаах малы бэлэхтиэхтэрэ.
Маҕаһыыны халыылларын көрөҕүн - билэр киһин сатамньыта суох, кыбыстыылаах балаһыанньаҕа түбэһиэ.

МАКИЯЖ

Сирэйи - хараҕы оҥостуу - чиэскэ-бочуокка тиксэргэ.

МАЛ

Малы хомунуу - ыраах айанныырга.
Малгын сүөрэҕин, хостуугун - туһата суох малы бэлэх ыларгар.
Малгын муостаҕа тамныыгын - эйиэхэ сыһыана суох элбэх сонуну истэргэр.
Атын киһи малын сиргэ - буорга тамныыгын - сотору бииргэ үөрэнэр дьонун эн тускунан бөрүкүтэ суох кэпсэтэллэрин истэргэр.
Малгын - салгын атыылыыгын - чугас дьоҥҥун кытта быстах кэмҥэ иирсэргэр.
Аймахтарын малларын атыылыыллар - дьиэ иһигэр улахан айдаан тахсарыгар.
Туох эрэ мал - сал атыылаһаҕын - үлэҕэр мэһэйдэр көстөллөр.

МАЛИНА (БИЭ ЭМИИЙЭ)

Малина хомуйаҕын - атын сиргэ дьаарбайа бараргар.
Ким эрэ малина хомуйар - ол киһи атын сиргэ күүлэйдии барарыгар.
Малина сиигин - үгүс түбүккэ төбөҕүнэн түһэҕин.
Атын киһи малина сиирэ - туохха эрэ сыыһа үктэтэн, үгүс элбэх кыһалҕа кыһарыйарыгар.
Малина атыылаһаҕын - дьолун бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах.

МАЛЫЫППА

малыыппа ааҕыы - туруктаах олоҕу эрэннэрэр.
Атын киһи малыыппа ааҕарын көрөҕүн - баҕарбатаргын да айаҥҥа тэринэргэр тиийэҕин.
Малыыппа үөрэтэҕин - төлкөн түстэнэр кэмэ үүммүтүн ыйар.
Малыыппа ааҕаргар тылын умнаҕын - туох эрэ соччо бөрүкүтэ суох быһыы-майгы тахсарыгар.

МАНААХ

Түһээн манаах буолар - сэрэтэр суолталаах: чугас дьоҥҥор туох эрэ куттал суоһуур.
Билэр киһин манаахбуолбута - сэрэхтээх буоларга сүбэлиир түүл, туох эмэ быһылааҥҥа түбэһиэххэ сөп.
Түһээн манааҕы кырбыыгын, эчэтэҕин - туох эрэ алдьархайтан мүччү түһэргэ.

МАНАСТЫЫР

Манастыыр иһигэр сылдьыы - үлэттэн уурайарга.
Манастыыр таһынан ааһыы - билэр киһин үлэтигэр табыллымыан сөп.
Манастыыр умайара - үлэ мөккүөрүгэр кыайыылаах тахсарга.
Манастыыр тутуутугар үлэлээһин - сыыһа тыллаһан өскө барарга.

МАННЬЫАТ

Түһээн көмүс манньыаттары көрүү - хомолтоҕо, харах уутугар.

МАНСАРДА

Мансардаҕа (дьиэ үрдүгэр тутуллубут хос) ыттыы - бэйэ кыһалҕатын атын дьоҥҥо соҥнуусатыырга.
Мансаардаҕа олоруу - дьыала табылларыгар.

МАС (ТИИТ)

Тии мас - киһи сүрэ.
Күөх, силигилии үүнэн турар тиит - үөрүү, дьолбэлиэтэ.
Улахан тииккэ ыттыы - ситиһиини, кыайыыны түстүүр.
Мас охторо, тосторо - өлүүнү, сүтүүнү түүйэр.
Түүлгэ күөх,үүнэн турар тиит куураары-хатаары гыммыта - атын дьоҥҥо эрэли сүтэрэргээбэтэр куһаҕан санаа мунньустарыгар көстөр.
Куурбут-хаппыт мас - оҕото-ыччата суох киһи сүрэ эбэтэр эрэй - муҥ үксүүрүн, дьону кытта ситэ өйдөспөт, быһыы- майгы үөскүүрүн биллэрэр.
Түүлгэ тиити охторуу - омуннуран, аһара түһэн, бэйэҕэр куһаҕаны оҥостуоххун сэрэтэр.

МАСКАРААТ

Түһээн маскараакка сылдьаргын көрөрүн - сотору туох эрэ хобу - сиби истэргэр.

МАССЫЫНА

Түһээн массыынаны көрүү - барар - кэлэр санаа батарбатын таайтарар.
Массыынаны сатаан ыыппат киһи массыына ыыта сылдьарын түһүүрэ - үлэни - хамнаһы табан салайарын бэлиэтэ.
Массыынаҕа олорсон айаннааһын - үлэ хамнас үчүгэйдик баран иһэрин мэктиэлиир.
Массыынанан олус түргэнник айаннааһын - кыаттарбат дьыаланы ылсаары гыммыккын сэрэтэр.
Кими эмэ кытта бииргэ массыынанан айаннааһын - ол киһилиин өйдөһөргүн, биир санаалааххын ыйар.
Түһээн ким эрэ массыынанан кэлэрин көрүү - ол киһи уһун үйэтэ суох буоларын билгэтэ.
Массыына саахалланыытыгар түбэһии - дьыала - куолу соччо табыллыбатыгар,эбэтэр туох эрэ бөрүкүтэ суох уларыйыы тахсарыгар.
Түүлгэр массыынаҕын сүтэрэрин - баҕа санаан туолуоҕун туох эрэ туорайдыырыгар.
Ханна эрэ айаннаары тэриммиккэрмассыына көстүбэтэ - оҥоруохтаах дьыалан соһуччу туохтан эрэ иҥнэн,ону туоратарга саҥа сонун суолу көрдүүргэр.
Массыына тыаһа эбэтэр уота - туох эрэ сурах дуу, сурук дуу кэлэригэр.

МАСТАРЫСКЫАЙ

Мастарыскыайга сылдьыы - сытыытык утарсан өс саныыр дьону самнарарга
Мастарыскыайга үлэлээһин - өстөөхтөрү кытта атааннаһарга.

МАХТАЛ

Кимиэхэ эрэ махтанаҕын - барыс киирэригэр.
Атын дьон эйиэхэ махтаналлара - үөрүүлээх түгэн тосхойоругар.

МИИН

Миин - үп-харчы сүрэ.
Миин иһэр - барыстанарга, үп-харчы киирэригэр.
Миин буһарыы - бэйэҥ дьолгун бэйэн уһанаргар.
Миини сылытыы - күүһү уурдахха, кыһаннахха, үлэ-хамнас тупсарыгар.
Миини дьалкытыы, тоҕуу - улахан үп-харчы киирэн баран иҥмэтигэр.

МИИННЬИК, СИППИИР

Түүлгэ миинньиги көрүү - урукку иэһи төлүүргэ.
Дьиэни сиппийии - түбүккэ.
Ким эрэ муостаны сиппийэрэ - кыра ороскуот тахсарыгар.
Миинньик атыылаһаҕын - халтай түбүгүрэргэ, суолтата суохтан долгуйарга.

МИЭЛ

Миэл - харчы бэлиэтэ.

МИКРОСКОП

Микроскобунан тугу эрэ көрүү - кыраттан улахан айдаан тахсарыгар.
Микроскобунан туох эрэ дьиктини сонурҕаан көрүү - туох эрэ дьиктини билэн соһуйарга, өмүрэргэ.

МОКОРУОН, ЛАПСА

Мокоруон, лапса - түүл тылыгар куһаҕаны түүйэллэр.

МОЛЬ (ТҮҮЛЭЭҔИ СИИР КӨЙҮҮР)

Мольу өлөрө сатааһын - эр киһи бэйэтин кэрэтин билиммит дьахтары көрсөрүгэр, оттон дьахтар күлүгээҥҥэ түбэһэригэр.

МОНУМЕНТ (ПААМАТЫННЬЫК)

Монумент түүлгэ көстөрө - улахан чиэскэ - бочуокка тиксэргэ.
монумент аһыллыытыгар сылдьыы - дьаныардаахтык үлэлээн дьон ытыктабылын ыларга.Монумены алдьатыы - саакка - суукка киирэргэ.

МООЙ

Түһээн моонньу синньиирэ - доруобуйа мөлтүүрүгэр.
Моонньу уһуура - чыын - хаан, аат - суол үрдүүрүгэр.
Түһээн моонньугун муомахтыыллара - моонньу ыалдьарыгар эбэтэр эйиигин салайыан, дьаһайыан баҕарар дьон көстөллөрүгэр.

МОРКУОП

Үлэҕэ араас мэһэй тахсарыгар, кыһалҕа үөскүүрүгэр..

МОРОЖЕНАЙ

Мороженайы түһээтэххинэ - тылгын кыана туттарын наада - өскө сааска киириэххин сөп.

МОТОЦИКЛ

Мотоциклы ыытыы - карьера түргэнник үрдүүрүгэр.

Мотоцикл алдьанара - карьера туох эрэ мэһэйтэн атахтанарыгар.

Саҥа омук мотоцикла - кыраныысса таһыгар угуйар түүл.

Эргэ мотоцикл - үлэҕэ - хамнаска улугуруу тахсыбытын бэлиэтэ.

МОТУОР

Мотуору түһүүрүн - үлэлии сылдьар бырайыаккар туох эрэ ситэ толкуйдамматаҕын бэлиэтэ.

МӨККҮӨР

Кимниин эрэ мөккүһэрин - туох эрэ боччуму булан ыларгар.

Онуоха харчыга мөккүстэххинэ - булбуккар дьиэлээхтэрин үөрэллэр.

Билэр дьонун мөккүһэллэрэ - аймахтарын тугу эрэ сүүйэллэригэр.

Билбэт дьонун мөккүһэллэрэ - доҕор киһин тугу эмэ сүүйэригэр.

МӨҺӨӨЧЧҮК

Кураанах мөһөөччүк - харчы кэлэригэр, санаа көнөрүгэр.

Толору мөһөөччүк - аһыы, аба, дьадайыы бэлиэтэ.

МУЗЫКА

Түһээн музыканы истии - санаа түһүүтүгэр.

МУЛЬТФИЛЬМ

Мультфильм геройдарын көрүү - соһуччу үөрүүлээх түгэн үүнэригэр.

МУНДИР

Саҥа мундиры кэтии - үрдүк сололоох баай киһини кытта билсэргэ.

Мундиры сууйуу - тарааһын, өтүүктээһин - үлэҕэ - хамнаска уларыйыы тахсарыгар.

Мундиры абырахтааһын -үлэ хаамыытын туох эрэ харгыстыырыгар.

МУНУУ

Мунар - куһаҕаҥҥа.

МУННЬАХ

Саха быһаарыытынан мунньах - сэрии, туох эрэ аймалҕан, алдьархацй сүрэ.

МУОРА

Долгуннурар муора - баҕа санаа туоларыгар.

Чуумпурбут муора - көрдөһүүгэ аккаас ыларга.

Муораҕа сөтүөлээһин - чиновниктартан сылтаан кыһалҕаҕа тэбиллэргэ.

МУОСТА

Өрүһү туоруур муоста - ыарытыйан баран өрүттэргэ.

Хайа хаспаҕын уҥуордуур муоста - туох эрэ былаҕайтан кыл мүччү быыһанарга.

Дьиэ муостата алдьаммыта - олоххо дэбигис туоратыллыбат туох эрэ мэһэй баарын көрдөрөр.

МУОХ

Муох - үҥсүү-харсыы сүрэ.

Муох хомуйааһын - тугу эрэ быһаарса сатаан государство органнарын кытта суруйсарга.

МУУС

Муус, хаар, уу - харах уута.

Муус устун этэҥҥэ хаамыы - туһалаах үлэни оҥорорго.

Элбэх муус чөмөхтөммүтүн көрүү - туһата суоҕунан дьарыктанарга, албын санааҕа ылларарга.

МЫЫЛА

Мыыла - ночоотуруу бэлиэтэ.

Мыылалаан суунуу - харчы инниттэн түбүгүрэргэ.

МЭКЧИРГЭ

Мэкчиргэ - туох эрэ куһаҕаны түүйэр

МЭТИРИЭТ

Бэйэ мэтироиэтин көрүү - байарга - тайарга.

Ким эрэ мэтириэтин көрүү - үөрүүлээх сонуҥҥа.

Мэтириэти атыылаһыы - баай-талым олоххо.

МЭТЭЭЛ

Атын киһиэхэ мэтээл иилэн бьиэрии - кини ураты кыайыыны ситиһэригэр көмөлөһөн, тирэх буолуу.

МЭЭРЭЙ

Миэтэрэнэн тугу эрэ мээрэйдиир - хомолтоҕо.

МЭЭЧИК

Мээчигинэн оонньуур - кими эрэ кытта иирсэргэ.