КҮН КУЙААРЫМА ТҮҮЛДЬҮТЭ:

КАПИТАН
Борохуот капитана түүлгэр киирэрэ - аанньалларын олоҕун сөптөөх суолунан салалларыгар сирдииллэр.

КАРЛИК
Карлик - биирсиргэ тэпсэннээһин бэлиэтэ, онон чункук олоҕу сэргэхситэр, уларытар кэм-кэрдии кэлбитин ыйар.

КАРНАВАЛ
Карнавалга үнкүүлүүр, үөрэр, мэниктиир - туох эрэ саҥаны билэн сэргэхсийэргэ.

КИИНЭ
Түһээн киинэ көрүү - куһаҕан сурахха - садьыкка.

КИИС
Киистэн тигиллибит таҥаһыкэтии - байарга - тоторго, олох көнөрүгэр.

КИЛИЭП
Килиэп - үчүгэйи эрэ түстүр, кыахтаахтык, сэниэлээхтик олорорго көстөр.

КИНИГЭ
Кинигэ атыылаһыы, ааҕыы - өй-санаа аылларыгар, билии-көрүү кэҥииригэр.

КИҺИ УҤУОҔА
Кылаабыһаҕа сылдьыы - мунчаарыы бэлиэтэ, аҥардас киһиэхэ - ханыы буолар аналын көрсө илигиттэн, онтон кэргэннээх киһиэхэ - чугас дьоно өйдөөбөттөрүттэн, аттыгар өйдөһөр-өйөһөр доҕор-атас суоҕуттан.
Киһи уҥуоҕун ыраахтан туран көрүү - ким эрэ өлбүтүн туһунан куһаҕан сонуну истэргэ.

КИРИЛИЭС
Кирилиэһинэн өрө дабайыы - кыһалҕаны кыайарга.
Кирилиэһинэн аллараа түһүү - кыһалҕаҕа хаайтарыы.

КИРИЭС
Кириэс - аньыыны оҥорума, сэрэхтээх буол, чугас кэминэн айаҥҥа турунума, киэһэ мээнэ сыбыытаама диэн сэрэтии.

КИЭРГЭЛ
Араас киэргэли кэтии - таптал эбэтэр төрүүр оҕо бэлиэтэ.

КӨЛҮӨҺЭ
Түргэнник эргийэр көлүөһэ - ыксаллаах дьыаланы түргэнник быһаарар кэм-кэрдии кэлбитин, үптээх-астаах үлэни куоттаран эрэргин сэрэтэр.
Алдьаммыт көлүөһэ - барыахтаах айанын эрэйдээх, моһуоктаах буоларыгар, табыллыбатыгар көстөр.

КӨМӨ
Түүлгэр кимиэхэ эмэ көмөлөһөҕүн - дьон эйиигин үчүгэйдик саныыр буолан, аттыгар көмө буолар дьоннооххун биллэрэр, онтон үөһээттэн аанньалларын харыстыылларын этэр.

КӨМҮЛҮӨК
Умайа турар көмүлүөк - дьиэ кэргэҥҥэ эйэлээхтик, дьоллоохтук, быр-бааччы олорорго.

КӨМҮС
Көмүс араас суолталаах, ол курдук көмүс ытарҕа - кыыс оҕо кута;
Көмүс сыап - тапталлааҕы көрсөргө;
Көмүс биһилэҕи кэтии - кэргэн тахсарга;
Көмүс киэргэл маллар алдьаналлара-сүтэллэрэ - сыһыан алдьанарыгар, таптал сойоругар.
Иһити толору көмүс - байарга-тайарга, олоҕун көнөрүгэр.

КӨРҮДҮӨР
Уһун көрүдүөргэ хаайтарыы - уустук балаһыанньаттан тахсар суолу булбакка муҥутуйуу.
Бүтэн биэрбэт уп-уһун көрүдүөр устун хаамыы - дьиҥ олоххор тугу гыныаххын билбэккин, мунаахсыйаҕын, бэйэҥ кыаххын ситэ арыйа, өйдүү иликкин.

КӨҺҮҮ
Атын сиргэ көһүү - олох сүнньэ тосту уларыйарыгар, сүгэһэр буолбут санааттан-онооттон босхолонорго.

КӨТҮҮ
Түһээн көтөр - олус үчүгэй билгэ - үөрүүгэ - көтүүгэ, улахан ситиһиигэ, табыллыыга.

КУБА
Кубалары түһээн көрүү - кэрэ киһини кытта билсэргэ, истиҥ таптал сыһыана олохтоноругар эбэтэр үтүөнү - кэрэни кэрэхсээн долгуйа үөрэргэ.

КУЛГААХ
Кулгаах бааһырбыта - дьон саҥатын сүрэ.
Кулгаах хааннырбыта - аймах дьонтон туох эрэ сонун кэлэригэр.
Кулгаах улааппыта - омуннаах сураҕы истэргэ.

КУЛУН
Кулун - кэлэр өттүгэр дьонугар үгүс үтүөнү, үчүгэйи оҥоруох уол оҕо кута.

КУОБАХ
Түһээн куобаҕы эккирэтэн баран сиппэтэххэ - туһалаах сүбэни аахайбакка, тустаах түгэни мүччү түһэргэ.
Куобаҕы туттахха - халлаантан түспүт курдук соһуччу улахан ситиһии.
Куобаҕы өлөрүү - өстөөхтөрү самнарыы.
Өлбүт куобах - истиҥ доҕор куһаҕан буоларыгар.
Ыттар куобаҕы эккирэтэллэрэ -дьиэҕэ тастан киирэр айдаан-этиһии, өйдөспөт буолуу бэлиэтэ.
Дьтҥнээхтик куобахтыы барар дьон куобаҕы өлөрөллөрө - көнөтүнэн түүл, элбэх куобаҕы бултуулларыгар.
Куобахтыы сылдьар киһиэхэ куобах көстүбэтэ - дьиҥ бэйэтинэн мөлтөх түүл.

КУОРАТ
Куорат тугу түһүүргүттэн тутулуктаах. Дэриэбинэҕэ олорор киһиэхэ - үөрүү, ситиһии бэлиэтэ, онуоха үөрэ -көтө сылдьара - үчүгэйдик сылдьан кэлэригэр; куоракка киирэн кирдээх уулуссанан хаамара, бөҕү-саҕы көрөрө - куһаҕан сырыыга, тугу эмэ сүтэрэртэн сэрэтии.
Хараҥа куорат - өй санаа мунуута, мунчаарыы муҥутуйуу.
Сырдык ыраас куорат - куорат дьолу-соргуну тосхойоругар.

КУОСКА
Үрүҥ эбэтэр сырдык дьүһүннэх куоска - көмөлөһөр, харыстыыр күүс бэлиэтэ.
Хара дьүһүннээх куоска - ыстыыр, хайыта тардар курдук ыарыы сүрэ.
Куоска саҥарбакка эрэ одуулуура - туох эрэ куһаҕан буолуохтааҕын тэйитиэххэ сөбүн бэлиэтэ.

КУОТУУ
Баттаппакка сытан түһээн туохтан эмэ куотуу, күрэнии - кыһалҕан төрдө бэйэҕиттэн төрүттээҕин ыйар: олохтон тугу баҕараргын, тугунан дьарыктанар кыахтааххын бэйэҥ да таба өйдөөбөккүн, билбэккин.

КУР
Хайдах түһүүртэн тутулуктаах. Дьахтары курунан таһыйаллара - куһаҕан майгылаах киһини таптаан эрэйи көрөрүгэр.
Ойуулаах, оһуордаах куру көрүү, атыылаһыы, кэтии - атаҕар тирэхтээхтик турар эрээри кытаанах майгылаах киһини кытта билсэргэ, холбоһорго.
Илдьирийбит кур - дьадаҥы, сүрэҕэ суох эр киһи сүрэ.
Эр киһи курунан кырбанара - быстах, быһымах санааҕа бэринэн, буруйу оҥорон хаайыыга түбэһэртэн сэрэтии.

КУРУОРТ
Куруортка сынньаныы - кыһалҕата суох чуумпу олох бэлиэтэ.

КУТУЙАХ
Кутуйаҕы түһээн көрүү - санаа түһүүтүгэр, киһи сэргиирэ, кэрэхсиирэ, эрэнэ саныыра туох да суох, күнтэн күн хатыланар салгымтыалаах биир күдьүс олоххо.
Куиуйаҕы өлөрө сатааһын - олоххун төһө кыалларынан уларыта сатаа диэн сүбэ түүл.
Кутуйахтан куттаныы - албын - түөкүн киһи хара албаһыгар киирэн биэримэ диэн сэрэтии.

КУУРУССА
Кууруссаны түһээн көрөр үчүгэй бит-билгэ - доҕор-атас алтыһыыта, кэтэспэтэх. сэрэйбэтэх өттүгүттэн үп-харчы кэлэрэ, сыаналаах малы-салы атыылаһы, дьиэ кэргэҥҥэ эбиллии.

КУУСТУҺУУ
Билэр да, билбэт да киһини кыта куустуһуу - бэйэҥ ханыыгын кытта булсуһан, өйдөһөн - өйөһөн сылдьаргар, эйиэхэ күүс-көмө, сүбэ-ама буолар доҕор киһи көстөрүгэр диэн тылбаастанар.

КҮЛҮК
Түһээн күлүк дьээбэлиирин куттана эбэтэр дьиибэргии көрүү - урукку итэҕэлинэн дьиэн уотун киртийбитин бэлиэтэ, бу түүлэһиги дьиэҕитигэр туох эрэ куһаҕан олохсуйбутун туһунан сэрэтэр уонна өбүгэ үгэһин быһыытынан дьиэни - уоту ыраастыыр сиэр-туом толоруллуохтааҕын ыйар.

КҮЛҮҮ
Дьон күлэрин истии - куһаҕан сонуҥҥа.
Бэйэн күлэрин - хомойоргор, ытыыргар.

КҮЛҮҮС
Күлүүс - биир сиргэ тэпсэҥнээһин, мунаахсыйыы бэлиэтэ.
Күлүүскэ хаайтарыы - бэйэ санаатын кыайан эппэккэ муунтуйууга.

КҮН
Күн - дьол - соргу бэлиэтэ, сырдык-кэрэ, кыайыылаах-хотуулаах олоҕу кэрэһэлиир.

КҮӨЛ
Ыраас күөлгэ сөтүөлээһин - доруобуйа көнөрүгэр, өй-санаа ыраастанарыгар.
Кирдээх күөлгэ сөтүөлээһин - ыарытыйарга.

КҮӨСТЭНИИ
Күөс өрүү, буһарыы - ыраахтан ыалдьыттар соһуччу кэлэллэригэр.

КҮӨХ ДЬҮҺҮН
Күөх дьүһүн - эрэл, баҕа санаа туоларын бэлиэтэ.

КҮРДЬЭХ
Күрдьэҕинэн охсуллуу - үлэ - хамнас атахтанарыгар.
Дьахтар күрдьэҕинэн охсуллара - кэргэннээх киһини кытта моһуоктаах, бутурдаах тапталга.
Эр киһи күрдьэҕинэн охсуллара - кыһалҕаҕа кыһарыйтарарыгар.
Күрдьэҕинэн буор хаһаллара - чугас аймаҕын туһунан куһаҕан сураҕы истэргэ.

КЫЛААТ
Кылаат - үп-харчы сүрэ, байар киһиэхэ сирэйинэн көстөр түүл эрээри үп харчы өтөрүнэн уонна былааннаабытын, баҕарбытын курдук буолбакка, көһүппэтэх өттүгүттэн бэрт эриирдээхтик-мускуурдаахтык кэлэригэр.

КЫМЫРДАҔАС
Кымырдаҕас - тахсыылаах үлэҕэ, үп-ас хоточчу кутулларыгар.
Кымырдаҕас уйатын алдьатыы - урукку буруй-сэмэ иэстэбилэ ситэригэр.

КЫМЫС
Кымыс иһии - уруу эбэтэр атын туох эрэ үөрүүлээх түгэн буоларыгар эбэтэр доруобуйа тупсарыгар.

КЫПТЫЫЙ
Таҥаһы кырыйыы - олоххо сыыһа хардыыны оҥорорго, дьылҕа анаабыт суолуттан туораан мунууга - тэниигэ.
Кыптыыйынан анньыллыы - туохтан эрэ хомойуу, соһуйуу бэлиэтэ.

КЫЫЛ
Билэр кыылгар маарыннаабат туох эрэ кутталлаах кыылы түһээтэххэ - олохтон сылайыы бэлиэтэ эбэтэр аттыгар өс баайар киһи баарын сэрэтэр түүл.

Бравина

КАЗИНО
Казиноҕа сылдьыы - туһата суох ороскуоттан сэрэтэр түүл.



КАЛЬКУЛЯТОР
Калькуляторга ааҕыы-суоттааһын - дьиэҕэ уокка үп-харчы киирэригэр.
Калькулятор атыылаһыы - ыктарыылаах кэмҥэ доҕор - атас көмөтө наада буоларыгар.



КАМИН


Камин - арҕаа омук түүлүн тылыгар соҕотохсуйуу, чуҥкуйуу бэлиэтэ.



КВАРТИРА
Түһээн квартираҕын уларытаҕын - улахан барыска.
Квартира устаҕын (арендалаһаҕын) - аймахтаргыттан ким эрэ ыал буоларыгар.
Квартираҕын өрөмүөннүүгүн - олоххун тупсарарга элбэхз сыра эрэйиллэр.
Квартираҕын атыылыыгын - улахан сууммалаах харчыны ыларгар.
Квартира атыылаһаҕын - харчыгын барыстаахтык уураргар.



КИИНЭ
Киинэ театрыгар сылдьыы - сотору туох эрэ дьикти түбэлтэ тахсарыгар.
Телевизорга эбэтэр видеомагнитофоҥҥа киинэ көрүү - элбэх харчы көргө - нарга барарыгар.
Биллэр артыыстары кытта киинэҕэ уһуллуу - туохтан эрэ кэлэйиигэ.



КИИС
Киис - байыы-тайыы бэлиэтэ.
Кииһи бултааһын - сыраны кэрэйбэккэ үлэлээн, улаханнык байарга.
Кииһи сүлүү - соһуччу харчы ыларга.
Киис тириитин атыылаһыы - барыстаах дьыалаҕа улахан сууммалаах харчыны угарга.
Кимиэхэ эрэ киис тириитин атыылааһын/бэлэхтээһин - дьоҥҥо харчынан көмөлөһөр буола кыаҕырарга.



КИЛИЭП
Үрүҥ килиэби сиир - барыска.
Хара килиэби сиир - холку, туруктаах олоххо.
Билэр киһиҥ килиэп буһарара - ол киһиттэн эн дьолун - соргун улахан тутулуктаах.
Бэйэн килиэп буһарарын - дьолун - соргун бэйэн илиигэр баар.
Түүнүктүйбүт килиэп - кыһалҕаҕа.
Кутуйах килиэби кэбийэрэ - сотору кэминэне дьыалан мөлтүүрүгэр.


КИНИГЭ
Түһээн кинигэни арый!ан көрөрүн - инникитин эн үлэн дьоҥҥо туһалаах буоларын мэктиэлиир.
Халыҥ кинигэни тартаран туран ааҕарын - билиин-көрүүн үрдээн иһэрин, үлэҕин дьон сыаналыырын туоһулуур.
Көрүдьүөстээх кинигэни ааҕарын - улаханнык атаҕастанаргар.
Чуҥкук кинигэни бэккэ сүрэҕэлдьээн туран ааҕарын - туох эрэ куһаҕан тахсарыгар.
Таптал туһунан кинигэ ааҕарын - үөрүүлээх көрсүһүүгэ.
Кинигэ атыылаһарын - тапталы көрсөргө.



КИНОКАМЕРА
Кинокамеранан чугас дьону устуу - урут суолта бэриллибэтэх кыра суол харгыс буоларыгар.



КИР
Кирдээх буолуу - байарга.
Ким эмэ киргэ уйманара -байарыгар.


КИРИЛИЭС
Кирилиэһинэн үөһээ ыттыы, үрдүккэ тахсыы - дьоһун ситиһии бэлиэтэ.
Кирилиэһи улахан сыранан өрө ыттыы - сыалы - соругу улахан эрэйинэн ситиһии эбэтэр ыарыыттан үтүөрүү.
Кирилиэһи таҥнары түһүү - мөлтөөһүҥҥэ, ыарыыга.
Кирилиэһи дабайыы кыайтарбата, эбэтэр үөһэ ыстанан баран төттөрү сууллуу - баҕа санаа туолуута бэт дуона суохтан тардылларыгар.
Алдьаммыт кирилиэс - туох эрэ мэһэйтэн эбэтэр кыах тиийбэтиттэн баҕа санаа туолбата.



КИРИЭҺИЛЭ
Кириэһилэ - нус-хас олох бэлиэтэ.



КИРИЭС
Кириэс - араҥаччылыыр, быыһыыр - көмүскүүр суолталаах.
Түүлгэ кириэһи көрүү - ыарыһах үтүөрэригэр, кыһалҕалаах киһи быыһанар суолу тобуларыгар.
Таҥара дьиэтин кириэһин оҥоруу - уһун үйэлэнэргэ.



КИРПИИЧЧЭ
Кирпииччэ - ыарахан эрээри туһата суох үлэҕэ көстөр.
Түһээн кирпииччэ үктүүгүн (оҥороҕун) - үлэҥ туһата суох хааларыгар бэйэҥ буруйдааххын.
Кирпииччэни алдьатаҕын - сотору туох эрэ сөптөөх быһаарыныыны ылынарга.



КИСИЭЛ
Кисиэл буһарыы - байарга.
Кисиэли иһии - соһуччу элбэх харчыны ыларга.
Кисиэли тоҕуу - кыратык ночоокко киирэргэ.



КИСЛОТА
Кислотанан тугу эрэ ыраастааһын - сатамньыта суох балаһыанньаҕа киирэргэ эбэтэр доҕору кытта кыыһырсарга.
Кислотаны тоҕуу - мэһэй, харгыс көстөрүгэр.
кислотаны атыылаһыы - бэйэҕиттэн сылтаан дьыала атахтанарыгар.



КИҺИ
Тыыннаах билэр киһин өлө сытарын түһүүрүн - бу киһи уһун үйэлэнэригэр.
Түүлгэ хайа эмэ киһи дьүһүнэ суураллан, туман курдук көстөрө - ол киһи өйүнэн ыалдьарыгар, эбэтэр эйиигин албынныыр санаалааҕын бэлиэтэ.
Билэр киһин уойан - тотон, улаатан көстөрө - үлэҕэ - хамнаска, эбэтэр туох эмэ күрэххэ кини эйиигин баһыйарын сүрэ.
Түүлгэ киһи бэйэтин көрүҥүттэн лаппа аччаан көстөрө - кыайбат - хоппот буоларыгар, мөлтүүрүгэр, атын киһи көмөтүгэр наадыйарын биллэрэр.
Ыраахтан билэр киһин кэлэрэ - сонуну истэргэ.
Сөьүлээбэт киһигин көрөрүн - үлэн - хамнаһын атахтанарыгар.
сөбүлээбэт киһин тосту - туора быһыыланара - кыттыгастарган кытта биир тылы булбакка, дьыала табыллыбатыгар эбэтэр туох эмэ мэһэй көстөрүгэр.
Үрдүк уҥуохтаах толуу киһини, эбэтэр туох эрэ тойон киһини кытта үчүгэйдик кэпсэтэрин- туораттан соһуччу көмө кэлэригэр эбэтэр үлэ - хамнас табылларыгар.
Нуучча киһитин ыраахтан көрүү - кыратык ыарытыйарга, онтон кэккэлэстэҕинэ эбэтэр кэпсэттэҕинэ - улаханнык ыалдьарга.

КИҺИ УҤУОҔА
Түүлгэ киһи уҥуоҕа көстөрө - эрэйгэ - буруйга эбэтэр санааҕа - онооҕо.
Саҥа кырааскаламмыт киһи уҥуоҕун көрүү - чугас киһин ыарытыйарыгар.
Эргэ киһи уҥуохтарын көрүү - урукку табаарыһы, эбэтэр кырдьаҕас аймаҕы көрсөргө.

КИТ БАЛЫК
Кит балык баай киһини кытта бодоруһарга түүлгэ көстөр.
Кит балык ууну төлө ыһара - соһуччу туох эрэ нэһилиэстибэни ыларга.

КИЭҤ КУЙААР
Киэҥ куйаар - ыраах айаҥҥа.

КИЭРГЭЛ, СИМЭХ
Түүлгэр киэргэл, симэх кэтэрин - бэйэҕин олус үрдүктүк сананарын бэлиэтэ.
Киэргэли бэлэх биэрэрин - харчыгын туһата суохха матайдыырын туоһута.

КИЭРГЭНИИ
Түһээн ураты киэргэммит, тупсубут киһини көрөрүн - ол киһи ыарытыйарын сүрэ.
Бэйэн киэргэнэрин - туохтан эмэ хомойоргор.

КОЗА
Коза - ыра санаа туолуутун бэлиэтэ.
Козаны мэччитии, ыаһын - сөпкө толкуйдаан элбэх харчыны ыларга.Коза атыылаһаҕын - дьолун эн диэки хайыһарыгар.
Козаҕын атыылыыгын - сэрэхтээх буол, баары харыстыыр ордук.

КОКТЕЙЛЬ
Коктейль иһии - дьиктитик быһыыланан дьону соһутарга.
Коктейль бэлэмнээһин - хас да дьыаланы биирдэ оҥорорго.

КОМАНДИРОВКА
Түһээн командировкаҕа барарын - кураанах түбүккэ.
Кэргэнин командировкаҕа барара - халтай үлэлииргэр.

КОМБАЙН
Бурдук хомуйар комбайн - дьиэ кэргэн иннигэр сылайары аахсыбакка харса суох үлэлииргэ.

КОМБИНЕЗОН
Комбинезон кэтии - туруктаах олоҕу мэктиэлиир.
Үлэ комбинезонун кэтии - эппиэттээх соругу ситиһиилээхтик толорорго.
Кирдээх, тырыттыбыт комбинезон- атыы эргиэн дьыалата ыараханнык сыҕарыйарыгар.
Комбинезону уһулуу - барыстаах дьыалаттан аккаастанарга.

КОМПАС
Компас түүлгэ көстөрө - халбаҥнаабакка биир суолу тутуһан сыалы ситиһиэххэ сөбүн ыйар.
Билэр киһин компастааҕа кини эрэллээх доҕор буоларын этэр.

КОМПЬЮТЕР
Түһээн компьютеры көрөҕүн - билиин - көрүүн туһаҕа турар кэмнэрэ кэлиэхтэрэ.
Компьютерга үлэлиигин - үлэн - хамнаһын сөпкө саллалан иһэр, сотору дьоһун хамнастаныан, үтүөҕүн дьон сыаналыа.
Компьютерга оонньуугун- ылбыт информациян сыыһа толкуйданыан сөп.
Компьютерывн алдьанара - сотору профессионал сүбэтин эрэйэр улаханпроблема көстүө.
Компьютер атыылаһаҕын - үрдүк хамнастаах үлэҕэ көһүөххүн сөп.

КОНТРОЛЕР
автобус эбэтэр театр контролерын түһээн көрүү - туохтан эрэ дьааххана саныырын дьиҥнээхтик туолуон сөп.

КОФЕ
Кофе - баай-талым олох бэлиэтэ.

КӨҔҮС
Ким эрэ көхсүн көрдөрөрө - аттыгар эйиигин ордук саныыр дьоннор бааллар.

КӨЛҮӨҺЭ
Түүлгэ эргийэ турар көлүөһэ - олоххо уларыйыы тахсаары гыммытын таайтарар.
Массыына көлүөһэтэ туллара - айаҥҥа сэрэхтээх буолары сэрэтэр.

КӨМӨ
Түһээтэххэ ким эрэ көмөлөһөрө - төттөрү тойоннонор.

КӨМҮС
Сахаҕа көмүс - үчүгэйгэ көстүбэт.
Атын омукка кыһыл көмүс - туох эрэ кистэлэҥи арыйарга,билэргэ.
Үрүҥ көмүс - ытыырга, хомойорго.
Көмүһү сүтэрии үөрэргэ.

КӨМҮҮ
Түүлгэ өлбүтү көмүү - куһаҕаҥҥа, ыарыыга.
Бэйэҕин көмөллөрө - уһун үйэлэнэргэр.
Тыыннаах киһи өлбүтүн көмөллөрө - сыбаайбаҕа ыҥырыы кэлэригэр..

КӨРДӨӨҺҮН
Түүлгэ тугу эмэ көрдүүр буоллаххына - таптыыр дьахтаргын кытта көрсүһүөххүн баҕараҕын.
Тугу эрэ сүтэрэн баран көрдүүрүн - үлэҕэр баар мэһэйдэри кыайан быһаарбакка эрэйдэнэҕин.

КӨРСҮҺҮҮ
Түүлгэ дьахтары кытта көрсүһүү - үлэ - хамнас атахтанарыгар.
Эр киһини көрүү - үлэ - хамнас тупсарыгар.
Өлбүт киһини кытта көрсөн кинини кытта аргыстаһан барсыы - ыалдьарга, мөлтүүргэ.

КӨТӨР
Былыргы саха тойоннооһунунан улахан көтөр (куба, кыталык, хаас) - нуучча сүрэ.
Аныгы киһи түһээн көтөрү өлөрөрө - ночоотурарыгар, эрэйгэ тэбиллэригэр.
көтөрү ытыалыыра - куһаҕантан кыайан босхоломмото.
тутан ылара - баҕа санаата туоларыгар, барыс киирэригэр.
Сиэмэх көтөр утары көтөн кэлэрэ - туох эмэ сүтүк тахсаары гыммытын сэрэтэр. Ааһа көттөҕүнэ ночоот тахсара халбарыйыан сөп.

КӨТҮҮ
Көтүү - уһун үйэ төлкөтө.

КУКААКЫ
Кукаакы - өлөргө - сүтэргэ көстөр.

КУЛАХЫ
Кулахыны көрүү - урут ахсарбатах, болҕомтоҕо уурбатах дьыалан сиэллэнэн - кутуруктанан хоромньуга тэбэригэр.
Кулахыны бултаһыы - улаханнык ночоотурарга.

КУМААҔЫ
Түүлгэ кумааҕыны бэрийии, имитии - бэйэ интириэһин туруорсар, көмүскүүр кэм тирээн кэлбитин биллэрэр.

КУМАХ
Түүлгэ кумах көстөрө - бытархай ночооту, кыра сүтүгү түүйэр.

КУМААР
Кумаар сиирэ - хардата суох тапталга.
Кумаары өлөрүү - таптал уота уостарыгар.

КУМААҺЫННЬЫК
Кумааһынньык түүлгэ көстөрө - сэрэтэр суолталаах:
Атыыластахха харчы сүтэриэххэ, эбэтэр доҕору кэлэтиэххэ сөп.
Кумааһынньыгы бэлэх биэрии - ким эрэ иэс көрдүүрүгэр.
Кумааһынньыгы сүтэрии - баар кыһалҕалар этэҥҥэ ааһалларыгар.
Кумааһынньык алдьаммытын абырахтааһын - өрдөөҥҥүтэ ылбыт иэстэрин төннөрөллөрүгэр.

КУОБАХ
Былыргы сахаҕа куобах - сылгы сүрэ.
Атын омукка куобах хаар түһэригэр эбэтэр тымныйан ыалдьарга көстүөн сөп.
Куобах сүүрэн иһэрин көрүү - доҕору сүтэрэргэ.

КУОЛАКАЛ
Куолакалы көрүү - үтүө киһилиин билсэргэ.
Куолакал тыаһын истии - үчүгэй сонуннаах сурук тутарга.

КУОПТА
Куопта түүлгэ көстөрө - бэйэ майгытын - сигилитин көрүнэр уонна көннөрүнэр кэм кэлбитин сэрэтэр: дьон тыла иҥиэн сөп.
Куоптаны кэтии, кээмэйдээһин - куһаҕаннык быһыыламмыккын чугас дьонун билэллэригэр..
Билэр киһин куопта кээмэйдиирэ - бу киһиттэн тэйичии туттар наада, кыбыстыыга киллэриэн сөп.

КУОРАТТЫЫР
Урукку олоххо саха түһээн куораттыыра - сэриигэ барарга, айманарга.

КУОСКА
Куоска түүлгэ көстөрө - куһаҕаҥҥа.

КУОТУУ
Түһээн туох эрэ кутталыттан куотуу - ночоотурарга, эбэтэр дьулуур сыппыырыгар.

КУР
Курдаах киһи - санаата туолбут киһи.
Ктэргэллээх курдаах киһи - олоҕор ураты табыллыбыт, толору көммүт киһи.

КУРТУЙАХ
Куртуйаҕы түһээн көрүү - ыарыыга.

КУРУСТААЛ
Курустаал - түүл сэрэтиилээх тыла: хомойуу, хоргутуу, кэлэйии бэлиэтэ.
Курустаалы үлтү түһэрии - таптыыр киһиттэн кэлэйэргэ.
Курустаал атыылаһыы - тус бэйэҥ буруйгунан дьыала тохторугар.
Курустаалы бэлэх ылыы - айылҕа быһылааныгар түбэһэргэ.

КУРУҺУБА
Куруһуба - таптал суругун бэлиэтэ.
Куруһубаны өрүү - таптал имэҥигэр ылларарга.
Ким эрэ куруһуба өрөрө - билэр киһин тапталын көрсөрө.
Куруһуба атыылаһыы - саҥа билсиһиигэ.
Куруһубаны атыылааһын/бэлэхтээһин - таптыыр киһилиин арахсарга.

КУРУППА
Нууччаларга куруппа - хоп-сип сүрэ.
Куруппаны буһарыы - хоп - сип истэргэ.
Атын киһи куруппаны буһарара - истибиккин ыһа-тоҕо сылдьыма, хобуоччу аатырыаххын сөп.
Куруппа атыылаһыы - чуҥкук күннэр үүнэллэригэр.

КУС
Саха итэҕэлинэн кус - ынах сүрэ. Куһу өлөрдөххүнэ - ынах өлөр.
Билиҥҥи кэмҥэ кус түүлгэ көстөрө - сөбүлээбэт киһилиин эйэлэһэргэ.
Ууга уста сылдьар үчүгэй бэйэлээх кус көстөрө - санаарҕабыл ааһан үөрүү - көтүү кэлэрэ.
Куһу тутан ылыы - туох эмэ дьоһуннаах сонуну истэргэ.
Кус оҕолорун иитээри хомуйуу - инники соруктар туолаллара өссө да ыраах соҕустарын таайтарар.

КУСТААҺЫН
Түһээн куска сылдьыы - баҕа санааны ситиһэргэ ураты дьулуур наадатын ыйар.

КУСТУК
Кустук таҥара итэҕэлигэр - таҥара далаһата.
Түүлгэ кустук көстөрө - үлэ-хамнас тупсарыгар, дьыала табылларыгар.

КУТТАЛ
Туохтан эрэ куттаныы - оһолтон сэрэтии буолар.
Куттаммыт дьону көрүү - араас куһаҕаны түүйэр.
Түүлгэ куттаныы - санаа түһүүтүн бэлиэтэ, онон түһээн туохтан эмэ куттаннахха - санаарҕыырга ханнык эмэ төрүөт көстүөҕэ.
Кутталтан мүччү түһэн эбэтэр уһуктан куоттахха - быстах кэмнээх долгуйуу, саппаҕырыы кэнниттэн туох барыта этэҥҥэ быһаарылларыгар.
Түһээн тугу эрэ оҥоруоххун эбэтэр айанныаххын куттанар буоллаххына - билэр дьонуҥ көмөлөспөккөлөр дьыалан - куолун атахтанарыгар.
Хайа эрэ киһиттэн куттаннаххына - бу киһи эйиэхэ туох эмэ буортуну оҥоруон сөп, онон киниттэн дьалты туттунар наада.
Түүлгэр туох эмэ табыллыа суох диэн куттана, дьиксинэ санаатаххына - ылсаары гынаор дьыалан бэрт дуона суохтан тардыллыан сөп.

КУТУЙАХ
Кутуйах - ынах сүрэ.
Кутуйаҕы өлөрдөххө - ынах өлөр.
кутуйах чыыбыргыыра - уоруу тахсыаҕын сэрэтэр.

КУТУРУК
Сүөһү кутуругун түүлгэ көрүү - куһаҕаҥҥа, санааҕаылларарга.

КУУКУЛА
Куукула - үөрүүлээх сонуну кэрэһэлиир.
Куукула атыылаһыы - барыстаах дьыаланы саҕалыырга.
Куукуланы уһаныы - туһалаах, үтүө дьыаланы оҥорорго.
Куукуланы алдьатыы - үлэҕэ - хамнаска охсуулаах алҕас тахсарыгар.
Куукуланы бөххө быраҕыы - туох эрэ кыаллыбатыгар.
Куукула тиллэн, тыыннаах киһиэхэ кубулуйара - туох эрэ мөкү өттүнэн эргийэригэр.

КУУЛ
Куул - дьыала табыллыбатыгар көстөр.
Куулу таһарын - уһун, ыарахан, салгытыылаах үлэҕэ.
Куулга тугу эрэ симэрин - куһаҕан майгыгыттан сылтаандьыалан табыллыбата.
Тэһэҕэс куул түүлгэ көстөрө - улахан ночоот тахсарыгар.

КУУРУССА
Куурусса - бэлэх ыларга көстөр.
Куурусса этин сиигин - чугас киһин ночоотурараэйиэхэ барыһынан эргийэригэр.
Кууруссаны аһатаҕын - эн буруйгунан куһаҕан быһыы-майгы тахсар.
Куурусса төбөтүн быһаҕын - олоҕун көнөрө булгуруйбат санааҕыттан тутулуктаах, онон сөптөөх быһаарыыны ылынарга кыһан.
Куурусса атыылаһыы/атыылааһын - соһуччу үөрүүлээх түгэн тосхойоругар.
Куурусса уоруу/уордарыы - элбэхтик үлэлээн санаабыт санааны ситиһэргэ.

КҮЛ
Күл - санаа түһүүтэ, санаарҕабыл бэлиэтэ.

КҮЛҮК
Күлүк - уоруу, сүтүк тахсарыгар көстөр.
Бэйэн күлүгэ суох буолбуккун түһүүрүн - үһү-бадах аҥаардаах туох эрэ сураҕы истэргэр.

КҮЛҮҮ
Түһээн күлүү - ытыырга.

КҮЛҮҮС (ХАТАНАР КҮЛҮҮС)
Түүлгэ хатанан турар күлүүс - баҕа санаа туоларын туох эрэ мэһэйдиирин биллэрэр.
Күлүүс атыылаһыы - эрэйи түүйэр.
Алдьаммыт күлүүс - уоруу, халааһын бэлиэтэ.

КҮЛҮҮС ТЫЛА
Түүлгэ күлүүс тыла - олохходьоһун уларыйыы тахсарыгар көстөр.
Холбуу баайыллыбыт күлүүс тыла - дуоһунас үрдүүрүн эбэтэр үлэҕэ дьоһун сыанабылы ылары мэктиэлиир.
Күлүүс тылын булан ылыы - олоххорүтүө кэм саҕаланарын түстүүр.
Күлүүс тылын сүтэрии - олоххор туох эрэ суолталааҕы мүччү тутуоххун, сүтэриэххин сэрэтэр.

КҮН
Күн тахсыытын, күн ортотун көрүү - уһун үйэтөлкөтө;
Күн киириитин көрүү - кылгас үйэ сүрэ.
Чаҕылыччы тыгар сырдык күн - уһун үйэлэниигэ, олох тупсан иһиитигэр.

КҮӨГҮ
Күөгү - албын - түөкэй быһыы бэлиэтэ.
Күөгүлүү турар киһини көрүү - билэр киһин албыныгар киирэн биэрэргэр.
Бэйэн күөгүлүүрүн - кими эрэ албынныыргар.

КҮӨЛ
саха төрүт культуратыгар күөл, байҕал - өлүү уутун сүрэ.
Күөлү үчүгэйдик туорааһын - дьылы этэҥҥэ туоруурга.
Күөл уута уолара - өлүүгэ, алдьаныыга, эстиигэ.
Арҕаа омуктарга күөл - буруй-сэмэ, хаайыы бэлиэтэ.
Күөл кытыытыгар туруу - сымыйа балыырга түбэһии.
Күөлгэ сөтүөлээһин - буруйга - сэмэҕэ тардыллыы.
Күөлгэ түһүү - хаайыыга түбэһии.

КҮӨРЭГЭЙ
Күөрэгэй ырыатын истии - дьоллоох олоххо, баайга-дуолга.

КҮӨС
Күөс, кыптыый, сүүтүк - кыыс оҕо төрүүрүн сүрэ.

КҮҮЛЭЙДИИР
Күүлэйдиир - халы мааргы быһыыланарга көстөр.

КҮРДЬЭХ
Күрдьэх - илистэ барбыт үлэҕин дьэ түмүктээри гыммыккын көрдөрөр.

КҮРҮӨ
Былыргы сахаҕа күрүө - сокуон сүрэ.
Билиҥҥи үйэ киһитигэр күрүө - олоххо мэһэй, туох эрэ хааччах баарын бэлиэтэ.

КҮҮС-УОХ
Түһээн күүстээх, кыанар курдук сананыы - баҕа санаа туоларыгар, санаабыт санааны ситиһэргэ.

КҮҮСТЭЭХ КИҺИ
Түүлгэ күүстээх, эт-хаан өттүнэн толору эрчиллиилээх киһи (атлет, акробат, спортсмен) көстөрө - уустук дьыалаҕа күүстээх, кыахтаах доҕоттор көмө, тирэх буолуохтарын эрэннэрэр.

КЫАЙЫЫ
Түһээн туох эмэ кыайыыны ситиһэрин - эн аттыгар эрэнэр дьоннордооххун мэктиэлиир.

КЫБААС
Кыбаас туруораҕын - билэр киһин соһуччу байарыгар.
Кыбаас иһэҕин - туохтан эрэ үөрэргэр.
Атын киһи кыбаас иһэрэ - доҕотторун үөрэллэригэр.
Кыбаас тохторо - соччото суох сураҕы истэргэ.

КЫЛААТ
Кылааты булуу - буруйга-сэмэҕэ тиксэргэ.
Аймах киһин кылаат булара - ол киһи үлэтэ суох хааларыгар, онуоха эн улахан суумманы иэс биэрэргэр.
Кылааты көмөҕүн, кистиигин - үлэҕэр сатаммаккар.

КЫМЫРДАҔАС
Кымырдаҕас саха төрүт культуратыгар -уйгулаах олох бэлиэтэ.
Арҕаа омуктар быһаарыыларынан кымырдаҕас - үтүөрэргэ көстөр.
Кымырдаҕаһы өлөрүү - эмтэнэргэ, эмкэ элбэх харчыны кутарга.

КЫМЫС
Кымыс, кымыһы иһии - сылгыланарга, байарга-тайарга.
Кымыһы тоҕуу - сылгы быстарыгар эбэтэр ночоот тахсарыгар.

КЫНАТТААХ БУОЛУУ
Кынаттаах буолуу - аньыы чэпчииригэр.
Кынаттаах киһини көрүү - чэпчэки аньыылаах киһи кэлэригэр.

КЫПТЫЫЙ
Кыптыый - кыыс оҕо төрүүрүн сүрэ.

КЫРААСКА
Кырааска - албын - түөкэй быһыы бэлиэтэ.

КЫРАҺЫАБАЙ СЭБЭРЭ
Түһээн кыраһыабай сэбэрэлээх буолуу - саакка-суукка киирэртэн сэрэтэр.
Кыраһыабай киһилиин билсиһии - чугас киһин кыбыстыыга киллэриэн сөп.
Кыраһыабай киһи эйиэхэ көрсүһүү аныыра - туох эрэ сатамньыта суох дьыалаҕа түбэһэн, бэрик биэрэргэ күһэллэргэ.

КЫРБАНЫЫ
Ким эрэ кырбанарын көрдөххүнэ - дьиҥ олоххо кинини аһына саныан.
Бэйэн кырбанарын - үчүгэйгэ, тупсарга.

КЫРЫЫМПА
Кырыымпаҕа оонньуур - эрэйдэнэргэ.

КЫҺЫЛ ӨҤ
кыһыл өҥ - ыгылыйыы, ыксааһын бэлиэтэ, санаа оноо, кыһалҕа үүйэ тутара.

КЫҺЫН
Түүлгэ кыһыҥҥы күн-дьыл көстөрө - олоххор ыарахан күн - дьыл тирээбитин сэрэтэр, күүһүн - кыаҕын мөлтүөн,санаан түһүөн сөп, үлэҕэр - хамнаскар тугу эмит ситиһэрин уустугуруо.

КЫТАЛЫК
Кыталык ырыатын истии - куһаҕаҥҥа.

КЫЫҺЫРЫЫ
Түүлгэр кыыһырдаххына - үөрүөн, санаан көтөҕүллүө.

КЭҔЭ
Кэҕэ - ыарыыга.

КЭЛТЭҺЭ
Түһээн хараххар кэлтэһэ тахсыбыта - улахан барыска.
Кэлтэһэҕин эмтэнэн үтүөрэрин - бэһиэлэйдик сынньанарга.
Атын киһиэхэ кэлтэһэ тахсыбыта - сотору кэминэн кыра кыһалҕаҕа ылларарга.

КЭМБИЭР көр - БАКЫАТ

КЭМПИЭТ
Саха түүлү тойоннуур үгэһинэн, нуучча аһа, ордук минньигэс ас - куһаҕан суолталаах.
Нуучча толкуйунан кэмпиэти көрүү - көргө - нарга ыҥырыллыы
Кэмпиэти ылыы - бултуйуу, булуу-талыы.
Кэмпиэти сиир - санаа туолуута.

КЭПСЭТИИ
Дьону кытта санаан хоту кэпсэтэрин - эйиигин дьонун - сэргэн, доҕотторун сөбүлүүллэрин, ылыналларын бэлиэтэ.
Атын дьону кытта кэпсэтэргэр тугу этэргин билбэккэ мух-мах буоларын - күүһүн-кыаҕын мөлтөөбүтүн, өйүн санаан кэбирээбитин таайтарар.
Кыылы-сүөһүнү кытта кэпсэтии - үлэҕэ хамнаска түбүк эбиллэрин биллэрэр.

КЭҺИИ ЫЛЫЫ
Түһээн кэһии ылыы - үлэ-хамнас табылларыгар, барыс киирэригэр.