Үүнээйини чуолкайдык арааран билэн эрэ баран хомуйуллуохтаах. Массыына элбэхтик сылдьар сириттэн, суол чугаһыттан эмтээх үүнээйи ылыллыбат. Үүнээйи силиһин, умнаһын, сэбирдэҕин хомуйуу, хатарыы уратылардаах.

Үүнээйи силиһэ

Үксүн күһүн, ото хаппытын кэннэ, күрдьэҕинэн хаһан ылаллар. Сииктээх кэмҥэ, ардахтаах да күн хомуллара ордук. Силиһи буорун - сыыһын ыраастаан баран, сөрүүн ууга сууйаллар. Онтон салгыҥҥа таҥас үрдүгэр сараҕыта түһэн баран, чөл өттүн быһан ылаллар, буортуйбут өттүн быраҕаллар. Ол кэнниттэн хатарыллар. Хатарарга силис олус суон буоллаҕына, устатынан тыыран кыччатыахха сөп.

Үүнээйи ото, сэбирдэҕэ

Үүнээйи отун сибэккилэнэр кэмигэр быһан бэлэмнииллэр. Чөл өттүн талан ылыллар. Күлүк, салгыннаах сиргэ куурдуллар, тарҕатан, эргитэн биэрэллэр. Сорох үүнээйини кыра гына дьөрбөлөөн ыйаан хатарыахха сөп. Оттон эфирдээх үүнээйилэри (боҕоруускай от, сугун абаҕата, манчаары) бытааннык 30-35 кыраадыстан үрдүгэ суохха куурдуллар.

Үүнээйи сибэккитэ, сиэмэтэ, сүмэһинэ, ото

Сибэккитин саҥардыы тыллыбыт кэмигэр хомуйуллуохтаах. Сиэмэтин ситэн эрдэҕинэ, умнаһыттан таҥнары баайан таҥас үрдүгэр ыйаан куурдаллар. Онтон арааран, наардаан баран, ситэри хатарыллар. Үүнээйи сүмэһинин ыган эбэтэр сүүрдэн ылаллар. Отону буспутун кэннэ сарсыарда куйаас түһүөн иннинэ эбэтэр киэһэлик хомуйар ордук. Дөлүһүөн, моонньоҕон отонноро аһыйбатын наадатыгар 80-90 кыраадыска хатарыллар.

Мас хатырыга, үнүгэһэ

Эмтэнэргэ анаан үксүн хатыҥ, тэтиҥ уонна бэс үнүгэһин (почки) туһаналлар. Саас тылла илигинэ үллүбүт кэмигэр хомуйан, сөрүүн, салгыннаах сиргэ куурдаллар.

Мас хатырыгын туһанар буоллахха, эмиэ саас тыллыан иннинэ сүмэһин сүүрэр кэмигэр бэлэмнииллэр. Бу кэмҥэ ханнык баҕарар мас хатырыга чэпчэкитик хастанар.

Эмтэниэх иннинэ бырааһы кытары сүбэлэһин!

Халандаар - 2006