Саха сиригэр үүнэр мастар, уонна талахтар киһи доруобуйатыгар олус туһалаахтар, хайдахтаах да ыарыыны эмтиир  күүстээхтэр. Холобур: хатыҥ уутун, эдэр сэбирдэҕин, үнүгэһин (почки), сүнньүнэн, эмп быһыытынан тутталлар. Үнүгэһин көөнньөрөн бүөр, быар, үөс, хабах ыарыыларын эмтииллэр. оттон сэбирдэҕин эккэ-хааҥҥа бэссэстибэ солбуһуута кэһилиннэҕинэ,битэмиин тиийбэтигэр туттуллар. Хатыҥ уута арамачыыска, күөмэй ыарыытыгар (ангинаҕа) үчүгэй. 

Отону үргээн баран биһиги биир үксүн барыанньа , муорус гынабыт. Дьиҥэр отоно эрэ буолбакка, сэбирдэҕэ кытта киһини бэркэ эмтиир эбит.

Кытыан - ураты суолталаах эмтээх үүнээйи. "Туораах отонун" мутукчатын, хатырыгын балаҕан ыйыттан хомуйаллар.Сиппит сиэмэлээх "туораах отон" сымала сыттаах, курас амтаннаах буолар.

Мутукчалаах-иннэлээх мас эпиирдээх арыыта олус уустук фитоцидтаах буолан, араас ыарыыны эмтиир. Микробтары суох оҥорон абырыыр.

Бу сыыллан үүнэр, сэбирдэҕэ хонноҕуттан тахсар сибэккилээх от. Умнаһа, сэбирдэҕэ, сибэккитэ эмтээх. Элбэх туһалаах химическэй веществолардаах, С, Е битэмииннээх, каротиннаах.