Хомойуох иһин олох барыта эриэ дэхси буолбат. Тоҕо эрэ билигин үйэлээх таптал баар диэн итэҕэйэр киһи аҕыйах. Тулабыт эмиэ да эриэккэс таптаһыы, саҥа ыал буолаат тапсыбакка арахсыы, быстах үлүһүйүү, кэбирэх сыһыан. Оччоҕо өбүгэ саҕаттан илдьэ кэлбит ыал буолуу, алаһа дьиэни тэринии,  оҕону иитии - такайыы, кэргэҥҥэ бэриниилээх буолуу үйэлээх сыаннастарын хайдах тутан хаалабыт? Баҕарбатаҕын да иһин, аныгы үйэ бэйэтин быраабылатын айар. Дьэ, холобур, тапталы анаан үөрэтэр учуонайдар тапталлаахтар уонна уһуннук бииргэ олоруохтарын  баҕарар буоллахтарына, маннык быраабылалары тутуһуохтаахтар дииллэр:

1. Бэйэ-бэйэҕитин кытта кэпсэтэр, сүбэлэһэр бириэмэлээх, иккиэн эрэ тэлэбиисэргэ сөбүлүүр биэриилэрдээх, киинэлэрдээх, сылдьар сирдээх буолун. Үлэлии да сылдьар буоллаххытына, күҥҥэ икитэ-үстэ төлөпүөнүнэн кэпсэтин. Сарсыарда аайы уураһан атаарсын. Бэйэ-бэйэҕитигэр үтүө күнү баҕара хаалын.
2. Хас биирдии киһи сөбүлүүр дьарыктаах. Тапталлааҕын дьарыгын, хоббитын интириэһиргээ, ол эрээри наһаа орооһума. Эр дьоҥҥо тэлэбиисэр көрөллөрүгэр, доҕотторун кытары көрсөллөрүгэр, оттон дьахтарга дьүөгэлэрин кытары омук сиригэр, биэчэргэ, бырааһынньыкка, маҕаһыын кэрийэ баралларыгар.
3. Арамаантыкалаах түгэни умнуман. Күн аайы таптыыр киһигитигэр кэмпилимиэн этин. Марк Твен этэн турардаах: "Бэйэм туспунан үтүө тылы иһиттэхпинэ, икки ый сол үтүө тылга уйдаран олоробун", - диэн. Халадьыынньык ааныгар таптыыргыт туһунан  суруйан сыһыарын, эмиэ оннук сыттык анныгар, куурка сиэбигэр кыбытын.
4. Атын дьон истэригэр тапталлааххын бөрүкүтэ суох тылынан хомуруйума, этиһэ сатаама, кыыһыран бурҕаллан турума. Арахсыам диэн куттаһыман. Утуйаары сытан этиһимэн. Өскөтүн мөккүһэр да буоллаххытына маҥнай толкуйдаан: наадалаах дуо?
5. Тапталлааххыт бииргэ үлэлиир, алтыһар дьонун убастаан, кинилэри кытары үтүө сыһыаны олохтоон. Кинилэр эһиэхэ уопсай доҕотторгут буолуохтаахтар.
6. Тапталлааххыт тылын истин. Эр киһи буоларын быһыытынан тапталлааххыттан тугу да кистээмэ, кини туох диэн этэ сатыырын өйдөөн иһит уонна  толоро сатаа. Оттон кэрэ аҥар буоларгынан , эр киһи истиҥ сыһыанын, таптал тылын кэмчитик туттарын баалаама. Түбүктээх үлэ кэнниттэн итини быһаарса сатыыр  сатаммат.
7. Тапталлааххын туохтан барытыттан буойса-хаайса, кэтии-маныы,  күнүүлүү сылдьыман. Сыапка баайа сылдьар бас билиигит курдук санааман.Хас биирдии киһи туспа лиичинэс буоларын умнуман.
8. Эн таптыыр киһигиттэн тутулуктааххын көрдөрүөхтээххин.
9. Бэйэ бэйэҕитин итэҕэйсин, эрэнин. Уорбалаһыман. Кыра да сэкириэт суох буоларыгар кыһаллын.
10. Күннэтэ тапталлааххар саамай чугас доҕор, эрэллээх эркин буоларга кыһан.Кини туһугар тугу да оҥороргун кэрэйимэ, сүрэҕэлдьээмэ.

"Кыым" хаһыаттан.Тохсунньу 17 күнэ 2013 сыл. Автора суруллубатах.