Оҕо ытыырыттан ордук ыарахан, киһини долгутар, ыксатар, ама, туох баар буолуой.

Биллэн турар, хас биирдии оҕону уоскутуу, утутуу тус-туһунан ньымалаах. Оҕо саҥа төрөөтүн кытта утуйар эрэсиим диэн хантан кэлиэй. Күнүһүн ордук утуйаллар, оттон түүнүн уһуктан хаппырыыстыыллар. Хас да нэдиэлэ маннык сордоон баран, оҕо түүнүн-күнүһүн,  утуйар кэмин син быһаарар буолан барар.

Холобур, үгүс ийэ олус сылайан. аҕыйах да мүнүүтэ утуйа түһээри, оҕону наһаа уһуннук утутар. Эбэтэр, төттөрүтүн, түүн үчүгэйдик утуйдун диэн, өр да өр утуппат буола сатыыллар. Бу - олох сыыһа. Оҕо уута алдьанар. Онтон сылтаан элбэхтик хаппырыыстыыр, ис буолбат.

Оҕо ийэтэ хат сылдьан олус эрдэ уһуктар, онтон киэһэ  эрдэ сылайар, утуктуур буоллаҕына, оҕото төрөөтөҕүнэ эмиэ ийэтин эрэсиимигэр үөрэммит буолар диэччилэр. Төрөппүттэр күнүһүн сынньана, үлэлии түһээри, оҕолорун наһаа өр утуталлар. Оччотугар "оҕо киэһэ утуйан биэрбэккэ туох да сылтаҕа суох хаппырыыстыыр" диэни үчүгэйдик өйдүөххэ наада.Онон туох барыта кэмнээх-кэрдиистээх, миэрэлээх буолуохтаах.

Оҕону эрэсиимҥэ үөрэтиэххэ наада.  Дьиэ кэргэн бүттүүнэ киэһэ уон чааска утуйардыы оҥостор. Оттон кырачаан утуйарсанаата суох. Кини хаппырыыстаан баран түүн биир чааска биирдэ утуйар. Оттон төрөппүттэрэ сарсыарда эрдэ уһукталлар. Оҕолоро күн ортотугар диэри утуйан буккуруур. Онтон туран, ийэ эбиэт кэннэ утуйа түһүөн баҕарар, бу кэмҥэ кырачаан саамай актыыбынай, маладьыаһыҥ оонньуон эрэ баҕарар. Мантан сылтаан, ийэ уутун ончу хаммат, оттон оҕо утуйбат буоллаҕына, дьиэ кэргэн иһигэр өйдөспөт быһыы-майгы, сэлээннэһии тахсыан сөп. Төһөнөн эрэсиимҥэ үөрэппэккэ оҕоҕутун улаатыннараҕыт да, соччонеон оҕо дьыссаакка, оскуолаҕа барарыгар даҕаны улаханнык эрэйдэниэххит. Ол иһин оҕону хара төрүөҕүттэн  эрэсиимҥэ үөрэтэр ордук.

Эрэсиимҥэ үөрэтии хайаан да наада. Оҕону эрдэ утутуоххутун баҕарар буоллаххытына, кыраттан саҕалаан. Оҕо утуйар уонна уһуктар бириэмэтин күн ахсын 15-20 мүнүүтэ иннин диэки сыҕарытан иһиэхтээххит. Холобур, балтараа саастаах оҕоҕут түүн оройун саҕана биирдэ утуйар. Нуорма быһыытынан кини 10 чааска утуйуохтааҕа, күнүһүн 2,5 чаас утуйар. Түүн оройугар саҥа утуйбут кырачаан нөҥүө сарсыарда 10-11 ч диэки уһуктар. Онтон сылтаан сарсыардааҥҥы аһылык, салгын сиир борогуулка эмиэ көтөн хаалар. Сотору эбиэт буолар, ол кэннэ эмиэ утуйуу. Онуоха диэри кырачаан эниэргийэтин сатаан бараабат уонна киэһэлик, 17 чаас саҕана биирдэ утуйар. Киэһэ уһуктубут оҕо биллэн турар түүн биирдэ утуйар.

Ол гынан баран аһара кытаанах эрэсиим, бирээмэ мүнүүтэттэн мүнүүтэҕэ диэри тутуһуллара наадата суох. Тоҕо диэтэргит, наһаа аармыйатааҥы эрэсиим ийэҕэ да, оҕоҕо да ыарахан.

Эрэсиими таларга туох ханнык иннинэ оҕо сааһыгар, онтон биирдэ төрөппүттэр баҕарар эрэсиимнэригэр сөп түбэһиннэриэхтээххит.

Оҕо эрэсиимэ туохтан ыһылларый?

Кыратык ыарытыйдаҕына, атын дойдуга көтөн тиийэн баран бириэмэ, килиимэт уратылаһыытыттан; маҕаһыыҥҥа, пааркаҕа уһун борогуулкаттан; бырааһынньыкка сылдьыыттан, атын дьиэҕэ көһүүттэн, эйгэ уларыйыытыттан кытары.

Ол иһин маннык уларыйыылартан сэрэхтээх буолуохтааххыт. Оҕо эйгэтин харыстыахтааххыт. Оҕо саҥа усулуобуйаҕа үөрэнэригэр эмиэ бириэмэ наада. Онон маннык түбэлтэҕэ эрэсиими көннөрө охсорго наһаа ыксааман.

Маныаха чөлүгэр түһэрэр араас ньыманы туттар тоҕоостоох. Оҕону имэрийэн-томоруйан, сыллаан-уураан, кууһан, массаастаан, сынньатар бааннаны тэрийэн, уоскутар дьайыылаах от эмтэри иһэрдэн  саҕалыахтааххыт. Оҕо кыҥкыйдыыра аҕыйаабытын, уоскуйбутун, сынньаммытын кэннэ, дьэ эрэсиимҥэ көһөрө сатаан.

"Кыым" хаһыат. 26. 04. 2012. Автора суруллубатах.