Тапталлааҕын майгыта
Идэ эр киһи майгытын-сигилитин, кини олоххо, тапталга, имэҥҥэ сыһыанын кэпсээн биэрэр диэн этэллэр. Ону кэрэ аҥар өйдөөбөт буоллаҕына, тапталларын уота сойуон, олохторо тымныйыан сөп диэн суруйаллар. Онон мантан салгыы билсиһэн, ааҕан бараҥҥыт, тэҥнээн көрүн, олоххутугар туһанын.
Тылынан баай
Манна үксүн суруйааччылар, артыыстар, худуоһунньуктар, уйулҕа үөрэхтээхтэрэ, уопсайынан айар дьоҕурдаах эр дьон киирэллэр.
Кини уратыта
Маннык киһи болҕомтону хайдах да тардан тэйэр! Кини көрсүбүт кэрэ аҥарын олус үчүгэйдик, нарыннык тутар-хабар, көрөр-истэр. Кини киһини эрэ манньытар тыллаах-өстөөх, сатаан хайгыыр дьоҕурдаах, тапталлааҕын туһугар ууга-уокка түһэргэ бэлэм. Түннүгүн анныгар кэлэн серенада ыллыаҕа, ый уотугар хоһоон ааҕыаҕа, ыйдаҥалаах түүн тыынан да устуоххут. Эйигин маннык киһи кэргэн ыллаҕына да, ити бэртээхэй үөрүйэҕин уруугут да кэнниттэн умнуо суоҕа. Ол гынан баран, маннык эр киһи майгыта уларыйа сылдьар. Арыт күлэн-үөрэн, арыт санааҕа баттатан олорор буолуо. Сороҕор эйигин өйүн сүтэриэр диэри таптаан ырыа ыллыа, кулгааххар сипсийиэ, сороҕор төрүт да атын кыысчааны сырсан соһутуо.
Кини тоҕо манныгый?
Айар дьоҕурдаах буолан, тугу барытын сүрэҕэр чугастык ылынар майгылаах-сигилилээх. Олус романтичнай дууһалаах, ис сүрэҕиттэн таптыыр дьоҕурдаах. Ол эрээри, маннык дьон олохторун устатын тухары романтиктар.
Кинини таптыыр буоллаххына
Маннык киһини кытта үйэ тухары олорорго куруук уларыйа сылдьыаххын, кинини сөп-сөп минньигэстик соһутуоххун наада! Тоҕо диэтэххэ маннык дьонун чаҕылхайга, сонуҥҥа, кэрэҕэ тардыһаллар. Холобур, бүгүн эн кини саамай кэрэ, нарын иэйиитэ буоллаххына, сарсын баартык кэтэн бараҥҥын, ас астыы сылдьар истиҥ, аламаҕай кэргэн буоларга кыһалын. Итинник араас албастанан, тапталлааххын сэҥээрдэри, минньигэстик соһутары толкуйдуу турарын ирдэнэр. Оттон кини эйиигиттэн салҕан хааллаҕына, көрө матаргар тиийэҕин. Бэйэҕэр күүскэ тардыаххын, кини болҕомтотун ылыаххын баҕарар буоллаххына, маны сэргэ, айар үлэтигэр ситиһиитин умнубакка хайҕаа, туохтан эмэ санаата түстэҕинэ өйөбүл буол, тэҥҥэ санаарҕаа.
Технарьтан өйгүн «сүтэрдэххинэ»
Программистары, инженердэри, электронщиктары, о.д.а. ааттаталыахха сөп.
Кини уратыта
Туох ханнык иннинэ компьютеры (массыынаны, о.д.а.) өрө тутарын умнума. Дьиэ кэргэн да буоллаххытына, иккис, баҕар өссө үһүс да миэстэҕэ туруоххут. Кини эмискэ «уһуктан», саҥаран-иҥэрэн, күлэн-үөрэн, компанияҕа баһылаан-көһүлээн барарын күүтүмэ.
Биричиинэтэ
Маннык дьон үксүн электроннай, механическай тэриллэри кытта «кэпсэтэллэрин» ордороллор. Санаан көрүн, түбүктээх, сылааны эрэйэр үлэ кэнниттэн уохтаахтык таптаһарга бүттүүн бэйэтэ «көһүөн» наада. Оттон оннук көсөҕүнэ, букатын ураты буолуо.
Кинини таптыыр буоллаххына
Тапталлааҕын болҕомтотун тардыаххын баҕарар буоллаххына, кини майгытын-сигилитин сиһилии билэргэ кыһалын. Үлэтин сэҥээр, ыйыталас. Үлүһүйэн үлэтин туһунан кэпсээн бардаҕына, тулуйан болҕомтолоохтук иһит, ыйытыыта биэр. Хардата, көһүппүт тапталын уон оччонон кэлиэ!
Уйулҕа үөрэхтээхтэрэ бигэргэтэллэринэн, техническэй үөрэхтээхтэр оонньууну-күлүүнү сатыыллар. Кэрэ аҥарга интэриэстээхтэр.
Салайааччы
Дьону-сэргэни салайан үлэлэтээччилэр бука бары киирэллэр.
Уратыта
Кинилэр дьону дьаһайа, салайа үөрэммит буоланнар, тапталлааҕын кытта ханна эрэ баран сынньаннаҕына, эбиэттээтэҕинэ ордугун билэллэр. Ханнык кинигэ үчүгэйин, туһалааҕын, хайдах платье эйиэхэ барарын кытары ыйан-кэрдэн биэриэн сөп. Манныктан сорох дьахтар ньиэрбинэйдиир эрээри, халыҥ хаххалаах, суон дурдалаах туох куһаҕаннаах буолуой?!
Биричиинэтэ
Куоталаһыыга тулуктаһар, бэйэтигэр эрэллээх буола үөрэммитэ олоҕун аргыһынан буоларын умнума.
Кинини таптыыр буоллаххына
Таптыырын күүһүттэн кини күлүгэр саһан сылдьарга сөбүлэһэргэр тиийэҕин. Ол гынан баран, куруук хамаандалыыр эрэ буоллаҕына, кэлин уһугар муҥур ыраахтааҕы курдук сананыан сөп. Өскөтүн өрө бардаҕына, бэйэҕитин эмиэ көрдөрүн, дьиэҕэ былааһы илиигитигэр ылын. Дьиэҕитигэр-уоккутугар кинитэ суох барытын бэйэн сатаан быһаараргын биллэр, эрэли ыларга кыһалын.
Дьолу таһынан дьалкытымаары
Киһи барыта дьолго тардыһар. Ыал буолан, алаһа дьиэ тэринэн, оҕо-уруу төрөтөн тапталлааҕын кытта сүүс сааһыгар диэри өйөһөн-өйдөһөн олоруохтарын баҕараллар. Ол эрээри, олоххо араас баар. Ону этэҥҥэ туораан, дьолу хайдах харыстыыбытый диэн ыйытааччы, суол-иис көрдөнөөччү элбэҕин уйулҕа үөрэхтээхтэрэ этэллэр. Итиэннэ маннык сүбэни биэрэллэр.
Бэйэ-бэйэҕэ эрэллээх буолуохха. Тапталлааҕын хас хардыытын кэтээмэ.
Истиҥ доҕордуу буолун. Наадалаах кэмҥэ көмөлөһөр буоллаххына, иллээх ыал буолуоххут.
Сыыһатын-халтытын була сатаама. Бастаан бэйэҕин кини оннугар туруоран көр. Сөбүлээбэттээх буоллаххына, тоҕотун быһааран биэр.
Атыны кытта тэҥнээмэ. Тапталлааҕын тугу эмэ кыайбат, сатаабат буоллаҕына, ону кыайа-хото тутарыгар көмөлөс. Оттон кимнээҕи эмэ ордук саныыр буоллаххына онно күнүүлээбэккэ, төттөрүтүн холобурда ыл.
Тус интэриэһи харыстаан. Эр дьон табаарыстарын, кэрэ аҥардар дьүөгэлэрин кытта биирдэ эмэ көрсөллөрүн, туох эрэ үчµгэйинэн тапталлааҕын үлүһүйэрин бобортон туох да туһа тахсыбат. Төттөрүтүн ону харыстаан, сэргээн, сэҥээрин, ол туһунан сэһэргэһин, санааҕытын атастаһын.
Өйдөһүн. Тапталлааҕын тугу гыммытын өйдүү сатаа. Быһа-бааччы хаһан да быһаарыма.
Истиҥник кэпсэтин. Кини олоҕун сэргээ, ыйыталас. Кимиэхэ эрэ наадалаах эбиппин диэн саныыра өссө ордук.
Кыһалҕаны аһаҕастык быһаарыс. Ону бэйэҕит эрэ икки ардыгытыгар кэпсэтин. Санааҕытын холкутук этин, хардарыта тулуйан истин. Хомотор, хоргутар тыллары туттуман. Сүрэх бааһа буолан хаалан хаалыаҕа.
Доҕоргун уларыйарыгар күһэйимэ. Кини бэйэтэ туспа майгылаах-сигилилээх, туһунан үөрүйэхтээх, олоххо бэйэтэ санаалаах личность. Ону күһэйэн уларыта сатыыр сыыһа. Наада эбит диэтэҕинэ, бэйэтэ да толкуйдуо.
Тупсан иһин. Бэйэҕин көрүн. Тас эрэ көрүҥҥүн тупсарыммакка, өйгүн-санааҕын эмиэ сайыннар. Кинигэтэ аах, духуобунай эйгэҕин, билиигин-көрүүгүн хаҥат. Хаһан баҕарар ураты, сэргэх буоларга кыһалын.
Сырдыгы, кэрэни ыралаа. Сыалы-соругу ырытан көр. Ситиһиилэннэххинэ үөр, хайҕаа. Ол эрээри, онон уоскуйан хаалыма. Биири эрэ өрө тутума, ол салгымтыалаах.
Дьоллоох буолун! Ис сүрэххититтэн дьиҥнээхтик таптаан!
Жасмина ЛЕТНЯЯ. "Саха сирэ" хаһыат.