Сэмэн эмээхсинэ куруорка эмтэнэ барбытын кэннэ, иллэҥсийбиччэ, гарааһыгар тахсан баччааҥҥа диэри көрүммэккэ сылдьыбыт массыынатын төрдүттэн түөрэ сүргэйэн оҥостон кэбиспит.

Ол кэнниттэн, бүттэҕин күн, киэһэ дьиэтигэр киирэн дьыбааҥҥа тиэрэ түһэн сытаары гыммыта, арай, билбэт дьахтара оҕотун сиэппитинэн киирэн кэлбит уонна үөс батааска биэрбэккэ:

— Сарсыарда Арыылаахха киллэрэн биэр эрэ, — диэбит.

— Ээ, суох, массыынам алдьанан турар ээ.

— Хайдах, оттон бүгүн оҥостон бүттүҥ буолбатах дуо? – диэн дьахтар соһуппут уонна туох да утары тылы-өһү ылыммат быһыынан, Дьөгүөрэп Баһылаастаахха баарын этээт, киирбитин курдук түргэнник мэлис гыммыт. Сэмэн тугу эрэ утары этиэх эбит да, быыс булан хоруйдаабакка да хаалбыт. Хайдах хайдаҕый? Түүл дуу, илэ дуу? Былырыыҥҥыттан быйылга диэри трассанан ааһар суоппардары биллибэт дьахтар буулаан төттөрү-таары тиэллэрин туһунан кэпсииллэр этэ, ама, онно түбэстэҕим дуу, — диэн куттанан, Сэмэн ол түүн аатыгар эрэ утуйбута буолбут: «Арыылаахха диэри чугаһа суох сир. Түөрт ыллар көс. Ити курдук саарбах “сакаастарынан” хатааһыламмат дойду эрээри, быстыллыа дуу, ойдуллуо дуу, кэлин кэмсинэ сылдьыбат туһугар барыллар буолла быһыылаах.

Сарсыныгар эрдэ Сэмэн «болдьоспутун» курдук Дьөгүөрэп Баһылаастарга дьахтары ыла тиийбит. Дьиэҕэ киириэҕин санаата буолбатах. Ол иһин дьиэ таһыгар уулуссаҕа турбут. Сотору, аан тыаһаабатах эрээри, киһи киирбит киэбинэн массыыната иҥиэттэн, иэҕэҥнээн, сидиэнньэтэ кыычыгыраан ылбыт.

Арааһа, олордо быһыылаах, дии санаат Сэмэн Арыылаах диэки астаран кэбиспит. Ойоҕоһугар киһи олорсон иһэр сибикитэ биллибэт, кэннин хайыһан сирийэн көрүөн — санаата буолбат. Ол курдук айаннаан Арыылаахха тиийбит. Бөһүөлэктэр чугастыы сытар буоланнар олохтоохтор бэйэ бэйэлэрин барыларын кэриэтэ ааҕа билсэллэр.

Бөһүөлэк иһигэр киирэн иһэн Сэмэн Ньукулай Протодьяконов массыынатын таһыгар ханна эрэ бараары букунаһа турарын ыы муннугунан көрсө түспүт. «Аргыһым таҕыстын» диэн кичэллээхтик ааннарын барытын тэлэччи аһан баран, тахсан буолары-буолбаты баллыгыраспыт. Чочумча турбахтаан баран, «били баҕайы түстэ ини» дии санаан салгыы барбыт. Туох да чопчу сыала суох дэриэбинэ соҕуруу өттүн диэки баран истэҕинэ И.Г. Александров–Суоппар Уйбаан бодобуоһунан утары тибиирдэн кэлэн хорус гына тохтообут. Уонна «тугу далбаатыы олороҕут, туох буоллугут?» диэн соһуталаабыт. Сэмэн далбаатаммакка эйэ дэмнээхтик олорбутун туһунан үгүһү кэпсии барбатах, судургутук «ити аата, аргыһым өссө да түһэ илик эбит буоллаҕа» дии санаабыт уонна, куолутунан, ааннарын барытын тэлэччи аһан баран түһэн сэһэргэспит. Бэрт сотору, массыынатын ааннарын ыбылы сабан баран кэлбит сирин диэки төттөрү эрийэ туппут. Суол былаһын тухары «аргыс» баар сибикитэ биллибэтэҕиттэн, «Суоппар Уйбааны кытта хаалла дуу, тугуй?» дии санаабыт.

Ити курдук кырдьык дуу, сымыйа дуу дьыалаҕа халтайга айаннаан кэлэн баран Сэмэн кэлин өйдөөбүт: ити кэмҥэ кини дэриэбинэтигэр Дьөгүөрэп Баһылаас ийэ кынна өлөөрү ыараханнык ыалдьан сытар этэ, оттон Арыылаахха Суоппар Уйбаан кэргэнэ субу өлөөрү уһугулаан сыппыта. Быһата, «били баҕайылар» олор икки ардыларыгар сылдьан туох эрэ бэрдэ суох дьыалалары тэрийэ-бэрийэ, үлэлии-хамсыы, дьаһайа сырыттахтара.

Аппанааhый Дьаакыбылап. http://joker.ykt.ru сайттан. Эрилик Дархан таһаарыыта.