Былырыын, 2015 сылга, Саха сиригэр гражданскай сэрии бүтэһик көрдүгэнинэн ааҕыллар Анаабыр Сиикэй Талаҕар буолбут кыргыһыы 85 сылын туолбута. Ол быһылаан бу эргин олохтоох нэһилиэнньэ олоҕун отуорун олус улаханнык айгыраппыта. ОГПУ бу кыргыһыы кэнниттэн манна киэҥ хоннохтоох репрессия ыыппыта, норуот хаһаайыстыбатыгар улахан хоромньуну таһаарбыта. Итинэн сибээстээн, архыып матырыйаалларыгар уонна дьон ахтыытыгар олоҕуран, бу туһунан быһа тардан билиһиннэрэбин.

Алексеевскай училище — Арҕаа Хаҥалас улууһугар аан маҥнай аһыллыбыт үөрэх кыһата. Оччотооҕу кэм майгытынан, Өктөм оскуолата улуус дьонугар-сэргэтигэр социальнай, култуурунай сайдыы киинэ буолбута, дойдутугар үгүс-элбэх үтүөлээх чаҕылхай дьону иитэн-такайан таһаарбыта.

Кэнники кэмҥэ хаһыакка дьалхааннаах кэмҥэ норуот номоҕор киирбит Рахматуллин Гизатулла (Эллэ) Туллович-Боссоойко (1883 - 1930) туһунан балайда элбэх матырыйаал таҕыста. КГБ бэтэрээнэ Калистрат Кириллин ФСБ архыыбыгар И.Я. Строд холуобунай дьыалатын хасыһа сылдьан, Боссоойко хаартыскатын булбутун улаханнык сөҕө көрбүппүт. Кинини мэҥэ хаҥаластар биһиэхэ олорбута дииллэр. Кырдьык, Боссоойко ойох ылан, оҕолонон-урууланан Мэҥэ улууһугар олорбута чуолкай. Ол эрээри, кини ханна төрөөбүтэ биллибэт. Соторутааҕыта хаһыакка кини төрүттэрэ Сунтаарга көскө кэлбит буолуохтаахтар диэн сылыктааһын баара.

Туймаада хочотун хоту өттүгэр Өлүөнэ өрүскэ өтөн киирбит  тумус хайаны былыргы төрүттэрбит Хотугу Ытык хайа диэн ааттыылларын истэбит. Аныгы дьон ону сүрүннээн “Кангалас хайата” эрэ диэн билэбит.

Бэйэтин кэмигэр «Саха Чапаева» диэн аатыра сылдьыбыт Иван (Ян) Яковлевич Строд туһунан биһиги тугу билэбитий? Сүрүннээн, 1921-22 сылларга Саха сиригэр гражданскай сэриигэ кыттыбытын, 1923 с. Пепеляевы утары сэриилэспитин, Саһыл Сыһыы осадатыгар актыыбынай кыттыыны ылбытын, 1927-28 сс. “Ксенофонтовщинаны” хам баттаспытын билэбит.