Былыргы саха киһи өллөҕүнэ, хаһыы дүлүҥҥэ уган холболоон үөһэ алта-аҕыс атах үрдүгэр араҥастыыллара. Араҥас үрдүгэ киһиттэн үрдүк, үрүтэ саһаан буолар. Былыргы араҥастар билигин да тыа истэригэр, уот сиэбэтэх сирдэригэр сууллан баран тураллара бэрт аҕыйах баалларын көрөбүт.

1. Былыр мааны, баай ыал кыыһа, ойоҕо өллөҕүнэ, туоһунан суулаан тэбиэх мас оҥорон, онно уган иин хаһан буорга көмөллөр. Бэйэтин көмүстээх-симэхтээх мааны таҥаһын таҥыннаран көмөллөр, ол кэннэ бэйэтин кытта ымыйалаах арыы, кымыс уураллар, аттаах буолаллар, атын сэбилээн-ыҥыырдаан, симээн (ат сэптээх) туспа иин хаһан, онно толору кутаа уот оттон баран аты тыыннаахтыы умса анньан сонно көрөн туран убаталлар.

Э.К. Пекарскай аатырбыт "Тылдьытыгар" быһаарбытынан, сахалар бөрөнү "таҥара ыта" диэн ааттыыллар эбит. Сахалар түүр-монгол төрүттээх буоланнар, бу итэҕэллэрэ онтон силистээх.

Куобарап, Миитэрэй Мэхээлэйэбис (олоҥхоһут), 88 саастаах, II-ис Өльтөк нэһилиэгэ Уус Алдан оруйуона.

Олуйа, атырдьах ыйын 14 к. 1934 с.

Татаар омук баһылыга, Уордаах Мамаай

Саха төрдө буолбут Омоҕой Баай, Эллэй Боотур дөксө бу дойдуну саныы, манна кэлэ иликтэринэ соҕуруу, арҕаа нуучча омугу сибиир татаара, Уордаах Мамаай ыраахтааҕы кырган, отут төгүрүк сыл сэриилээн кыайар кэмигэр нуучча баайдарын, Мамаай баһылык сэрииһиттэрэ, кини уола Боҕомиэт Бухатыыр кырган, нуучча баһылыктарыттан хара саарбаттан, күндү таастан бастыы ылар буолта тирэнэр.

Киһи аймах туой иһити неолит кэмиттэн, саҥа таас үйэттэн оҥостор, туттар буолбута. Ол көстүү историяҕа неолитовай революция диэнинэн киирбитэ.