Бастааҥҥы дьон

Тапталлаах Сахабыт сиригэр иэгэйэр икки атахтаах түҥ былыр урукку үйэҕэ үктэммитэ сабаҕаланар. Археологтар бигэргэтэллэринэн, эрдэтээҥи палеолит саҕана эбит.

Сон. Былыр, 18 үйэ бүтүүтэ, сону сарыыттан, суппунтан тигэллэрэ. Кэнники сону тигэргэ сукуна, солко, хаарыс курдук сыаналаах таҥастар туттуллар буолбуттара.

Бууктаах (бууттаах) сон. Күндү түүлээх кытыылаах дьахтар киэргэлгэ кэтэр истээх соно. Түүлээх кытыыны сон тилэҕэр, эҥэригэр, сиэҕэр, оноотугар (тыраҕаһыгар) тигэллэрэ. Сон кытыытыгар киис киргиллээҕэ, бөрө бөртөлөөҕө барара. 

Балык аһылыктар

Тоҥ Бил, туут, хатыыс, чыыр, уомул курдук балыктары кыһын тоҥнуу кыһан сииллэр. Бастаан балык тириитин араараллар, онтон чараас гына сытыы быһаҕынан кыһаллар. Тоҥ кыһыллыбыт балыгы остуолга уопсай тэриэлкэҕэ уураллар.

Эт аһылыктар

Ойоҕос.  Өбүгэлэрбит күндү аһылыктара. Эмис сылгы ойоҕоһун сүрүҥүй соҕустук буһараллар уонна мас кытыйаҕа сойуталлар. Былыр эмис ойоҕоһунан мааны ыалдьыттары күндүлүүллэрэ.

Хаһа. Сылгы өрөҕөтүгэр үөскүүр сыата. Эмис сылгы хаһата кэпсэлгэ киирэр үтүө ас. Муҥутуур эмис сылгы хаһата суор солото буолар: биир тутуму кытта эрбэх устата (15 см кэриҥэ). Итинтэн уратытыгар хаһа тарбах халыҥынан кэмнэнэр: Ылгын чыкыйа, биир илии, үс илии, түөрт илии.

Өбүгэлэрбит хаһаны тоҥорон баран лэппиэскэни кытары сиикэйдии сииллэрин сөбүлүүллэрэ..  

Үүт аһылыктар

Кымыс. Кымыс бэрт былыргаттан биллэр эбит. Өссө биһиги эрабыт ааҕыллыан инниттэн былыргы скифтэр кымыс аһылыктаахтарын үөрэхтээхтэр бигэргэтэллэр.
Кымыһы маннык оҥороллор. Бастаан кымыс көөнньөрөр иһиттэригэр кымыс иитимньитин куталлар. (Аһыйбыт сүөгэйи эбэтэр хатарыллыбыт кымыс хойуутун). Онтуларын үрдүгэр, сылаас биэ үүтүн кутан баран, оргуйбут тымныы ууну эбэллэр. Ол кэнниттэн ытыйаллар. Дэлби ытыйан баран, тыын тахсыбат гына таҥаһынан сабаллар уонна кымыстаах иһиттэрин ичигэс сиргэ туруораллар. Балтараа икки чаас буола буола, кымыстарын ытыйан биэрэ туруораллар. Кымыс үчүгэйдик көөнньүбүтүн кэннэ, улахан иһиккэ кутан, тымныы оҥкучахха угаллар.