Киһи бэйэтин энергиятын билэн, ону сатаан тутта үөрэниэхтээх, ыалдьар түбэлтэҕэ энергия күүстээх долгунун туһанан киһи бэйэтин санаатынан эмтэниэн сөп.

Эмтэниэн иннинэ ытыстаргын аалынан ититэҕин. Онтон уҥа ытыскын ыалдьар сиргэр ууран баран, ол ыалдьар уоргаҥҥын кытта кэпсэтэҕин. Холобур: сүрэх килиэккэлэрэ наһаа истигэннэр, түргэнник ылынымтыалар, өйдөөхтөр. Онон сүрэҕи кытта истиҥник, сымнаҕастык көрдөһөр кэриэтэ кэпсэтиллиэхтээх. Быар килиэккэлэрэ толоругаһа суохтар, киһи этэрин өйдөөбөттөр, түргэнник ылымматтар. Онон быары кытта кэпсэтэргэр кытаанахтык соруйардыы, ылыннарардыы, бирикээскин истэрин, толорорун курдук  кэпсэтиэхтээххин. Оттон куртах истигэн, улгумнук толорумтуо уорган. Куртахтан атын уорганнар үлэлэрэ тутулуктаах. Онон куртаҕы кытары күн да аайы кэпсэтиэххэ сөп. Атын уорганнары кытта эмиэ итинник кэпсэтэн эмтэниэххин сөп.

Күлүү-элэк оҥостон, эбэтэр оонньоон оннук-маннык кэпсэтиллибэт. Оттомноохтук сыһыаннаһан, хас биирдии уоргаҥҥын иһитиннэрэн, үлэтин салайан биэриэххин сөп.

Норуот эмчитэ Р.П. Варламова - Хатан. "Чөл буолуу кистэлэҥнэрэ 2010" Халандаар.