Кыһын буолан тымныйда да, бу кыһалҕаҕа кыпчыттарааччы, бука миигин өйдүүрэ буолуо. Дьиэҕэ буоллун, таһырдьа буоллун ирэн биэрбэт, өрүү көҕүрүмтүйэр, сииктээх илии-атах киһини соччо үөрдүбэт эбээт.
Дьиэ сылааһыгар кытта хаас тириитинии ыдьырыйан тахсар тирии, кыраттан титирээн суорҕаны үллүнүү күннээҕи олоҕу киэргэппэтэ биллэр. Дьигинэн, бу кыһалҕаны, ханнык баҕарар кыһалҕаны курдук, ылыстахха быһаарыахха сөп эбит. Ол туһугар бастаан тоҥуу-хатыы төрүөтүн булуохха наада.
Илии - атах өрүү тымныы буоллаҕына, ол аата хааммыт эргиирэ мөлтөх эбит диэн буолар. Ордук кеыра оҕо, сааһырбыт киһи хаанын эргиирэ мөлтөҕүттэн тоҥуук буолар. Хаан эргиирэ кэһиллиитин атыннык "вегетососудистай дистония" диэн ааттыыллар. Маны таһынан истириэс, оҕо улаатар кэмэ, эккэ-хааҥҥа гемоглобин аччааһына, о.д.а. ыарыылар илиигин-атаххын тымныы туруктуохтарын сөп эбит. Ону, биллэн турар, бырааска быһаартарар ордук. Ол эрээри бүгүн мин ол ыарыылары хайдах эмтиири кэпсээбэккэ (ону билбэт да буоллаҕым), күннээҕи олоххо илиини-атаҕы түргэнник ириэрэр ньымаларбыттан үллэстиэм.
1. Хааҥҥыт сүүрэр тымырдарын эрчийин дииллэр. Дьэ хайдах эрчийэр эбиттэрий?
Ирэри билбэт илиибитин, сылыйан быстыбат атахпытын кытарыахтарыгар диэри чаас кэриҥэ итии ууга уган олоробут. Эбэтэр, солбуһуннара сылдьан, итии, онтон тымныы уулаах тааска уган тымырбытын бөҕө буоларга эрчийэбит. Маны оҥорорго хас биирдии тааспытыгар биирдии мүнүүтэни барыыбыт. ити курдук иккилиитэ оҥорортон саҕалаан, сырыы аайы эбэн иһэбит.
Нэдиэлэҕэ биирдэ баанньыкка, эбэтэр саунаҕа сылдьан ыбылы паарданар үтүөнэн эрэ дьайыа. Паарданан, үлтү буһан баран, сөрүүн ууну саба куттуу хааммыт эргийэр тымырдарын бэркэ диэн бөҕөргөтүө. Оттон бу кыаллыбат түгэнигэр, санааҥ күүһүн түмэ тардан, "контрастнай" диэн ааттанар ньыманан душтаныахха сөп. Эрдэттэн сэрэтэбин, соччо астыга суох ньыма.
2. Тоҥон хамсыаххын да баҕарбат түгэҥҥэр - хамсыы сатаа. Бэйэни күһэйэн күҥҥэ, саатар, уонча эти - хааны чэбдигирдэр эрчиллиитэ оҥор. Хас биирдии хамсаныы хаан эргиирин тупсарар.
3. Таһырдьа тахсыах иннинэ итии куурусса миинин иһэр бэркэ туһалыыр дииллэр. Хас да ыйга кофены, "кытаанах" утахтары иһэртэн туттунарын ордук. Бу утахтар, ону кытта табах тымыры боптороллор, кыараталлар.
4. Гемргорьинын аччаабыт буоллаҕына, хааҥҥар тимирин аҕыйаан, устунан анемиялыаххын сөп. Бу түгэҥҥэ киһи сыыйа сойон эрэр курдук сананар буолар. Өскөтүн оннук туруктаах буоллаххына, курага, изюм, гранат, миндаль, геркулес хааһыта, поливитаминнар, тыква, салаат, фрукталар күннээҕи аһыыр аскар баар буолалларыгар кыһан.
5. Тымныы кэмҥэ сыалаах балыктары сиэххэ наада. Ону таһынан балык сыатын иһиэххэ сөп.
6. Таһырдьа тахсаргар, бастатан туран, илиин, атаҕын уонна төбөн үчүгэйдик үллүйүллүбүт буолуохтаахтар. Икки хос наскы кэтэргэр иккиэн атын атын материалтан буолаллара ордук. Бэрчээки оннугар үтүлүгү кэт. Төбөҕүн уонна моойгун сылааһы таһаарбат гына үллүн.
7. Толоос улахан сону, шубаны кэтиэхтээҕэр, чэпчэки ыйааһыннаах, ол оннугар хас да хос хаттыгас таҥаһы кэппит быдан ордук.Төһөнөн хамсанаҕын да, соччонон тоҥмоккун диэни умнума.
8. Холуопак таҥас тымныыттан абырыа диир буоллаххына, доҕоччуок. сыыһаҕын. Бу матырыйаал көлөһүнү бэркэ оборор. Онон түргэнник сойор идэлээх. Ол иһин кыһынын "термобелье" диэн ааттанар анал матырыйааллаах таҥаһы хаарчыммыт ордук буолуо.
9. Илини, атаҕы ириэрэргэ биир бэртээхэй норуот ньымата баар. Биир бытыылка буоккаҕа икки кыһыл аһыы биэрэһи, бииростолобуой ньуоска хартыыһа бороһуогун, биироччо тууһу ылан булкуйаҕын. Бу ностуойу кыһыл өҥнөнүөр диэри туруора түһэҕин. утуйаргар бу булкадаһыгынан сылыйан биэрбэт "салааларгын" биһэҕин. Ол кэннэ атаххар наскы кэтэҕин. Ол эрээри баастаах-үүттээх буоллаххына, бу ньыманы туттубатын ордук.
10. сайын кэллэҕинэ, халлаан сылыйда диэн уоскуйан хаалыма. Бу кэмҥэ кытаатан иммунитеты бөҕөргөтөн хаалыахха наада. Астына-дуоһуйа күҥҥэ сыралын, төһө кыалларыгнан муораҕа сөтүөлээ. Оттон ол отой кыаллыбат түгэнигэр, өрүскэ, үрэххэ, күөлгэ да сөтүөлүүрүн туһалыа.
уопсайынан, хайа да чааскынааҕар атах тоҥор айылгылаах. Ону анал үөрэхтээхтэр атахха тирии аннынааҕы сыа, быччыҥ суоҕунан быһаараллар. атах тоҥмотун туһугар, кыараҕас атах таҥаһын кэтимэн, атах хамсыахтаах диэн сүбэлииллэр. Маны таһынан, атах сыгынньах хаамыы, аналлаах илбийэр таапачыканан сылдьыы хаан эргииригэр туһалааҕын ыйаллар.
Ити этиллибит сүбэлэри туһанан, "баҕа илии", "бокуонньук атах" буолан бүтүөххэ сөп үһү. Биир бэйэм саҥа туһанан эрэбин да, илиим-атаҕым син сылыйан эрэллэриттэн үөрэбин.
____________
Кыым. 2011 с. ахсынньы 1 күнэ. 47#. Автора суруллубатах.