Киэһэ өр иистэнэн, хойукка диэри телевизор көрөн, кинигэ ааҕан баран киһи, уута кэлиминэ, эрэйдэнэр. Сарсыарда, аанньа утуйумуна, дэлби сылайан турар уонна эмиэ үлэлии барар. Сылайбыта тас дьүһүнүттэн көстөрүн ааһан үчүгэйдик кыайан үлэлээбэт.

Өйдөөҥ, киһи түүн ортотугар диэри утуйбут уута саамай туһалаах. Ол быһыытынан 22-22:30 хойуутаабакка утуйар иһин кыһаныахха наада. Толору сынньанан, ситэри ууну ханан турарга тугу гыныллыахтааҕый?

Утуйар хоһу салгылатан биитэр сылаас кэмҥэтүннүк форточкатын аһан баран утуйуллуохтаах. Киэһэ сыалаах, кытаанах аһы аһаан утуйдахха эрэйдэниллэр. Утуйаары сытан кинигэ ааҕар уонна олус долгутуулаах киинэни эҥин телевизорынан көрөр буоллаҕына киһи уута алдьанар. Түүн кэтэн утуйар таҥас бэйэҕэ табыгастаах, сымнаҕас буолара сөп. Кыайан утуйбатахха утуйар эми иһэ охсорго дьулуһуллуо суохтаах. Эмкэ үөрэнэн хааллахха кэлин онто суох адьас утуйбат буолуллар.

Кыайан утуйбат киһи утуйуон иннинэ 1 ньуоска мүөттээх 1 ыстакаан итии үүтү иһэрэ ордук. Утуйуох иннинэ салгыҥҥа тахсан 30 мүнүүтэ оргууй аҕай күүлэйдиир олус туһалаах.

Утуйуох иннинэ аҕыйах мүнүүтэ устата маннык эрчиллиилэри оҥордоххо киһи былчыҥа холкутуйар, тыынара биир тэҥник холкутуйар, онон түргэнник утуйар. Бу эрчиллиилэри толорорго, түннүгү биитэр бордууһунаны аһыллар, утуйар ырбаахынан туран оҥоһуллар.

1. Туруллар, илиини инники диэки уунуллар, онтон үөһэ көтөҕүллэр, ити кэмҥэ салгын эҕирийиллэр. Илиини быластыы тутаналлараа түһэриллэр, тыыныллар. 3-4 төгүл наҕыллык, холкутук хамсанан толоруллар.

2. Туран эрэн уҥа илиини уҥа илиини уҥа өртүгэ быластыы тутарга бэйэ эмиэ ону батыһаэргийэр, ити кэмҥэ салгыны эҕирийиллэр. Урукку балаһыанньаҕа төннүллэр, илиини аллараа түһэриллэр, итикэмҥэ тыыныллар. Сити курдук хаҥас илиини батыһа хаҥас диэки эргийиллэр. 3-4 төгүл бытааннык толоруллар.

3. Атаҕы сарын кэтитин саҕа киэҥник үктэниллэр, илиини синньигэс биилгэ тутуллар, салгыны эҕирийиллэр, инники диэки тоҥхойор кэмҥэ илиини быластыы тутуллар, тыыммыт салгыны таһаарыллар. 3 - 4 төгүл наҕыллык оҥоруллар.

Федорова В.Н. "Дьарыктаныан баҕалаахтарга" Якутскай 1989.