1. Айдааннаахтык олорор кэргэнниилэр хааннарын баттааһына үрдүк буоларын уонна аритмия курдук ыарыы сайдар кыахтааҕын учуонайдар бэлиэтииллэр. Этиһии, өстөһүү түмүгэр кииннэммит киһи иммуннай систиэмэтэ 24 чаас устата баттыыр. Оттон иллээхтик олорор ыал иммуннай систиэмэлэрэ бөҕөргүүр.

2. Аймахтара, доҕотторо өйүүр, көмөлөһөр, дьону кытта мэлдьи истиник кэпсэтэр киһи иммуннай систиэмэтэ бөҕөргүүрүн учуонайдар быһаарбыттар. Араас уустуктары көрсөн баран, онтон санааларын түһэрбэккэ, активнай олоҕунан олорор дьон иммуннай систиэмэлэрэ бөҕө буолар. Онтон дьонтон тэйиччи туттан, мэлдьи соҕотох сылдьар киһи үйэтэ икки төгүл кылгыыр. Статистика көрдөрөрүнэн. аҕыйахта кэпсэтэр киһи сүрэх, мэйии тымыра, рак курдук ыарыыларынан көнөрү киһитээҕэр ордук элбэхтик ыалдьар, устунан өлөр кыахтаах.

3. Оҕо саастарыгар корь, краснуха, свинка курдук ыарыылартан ьыһыы ылбатах улахан дьон оҕолортон сыстыахтарын сөп. Онон оҕолор буыарыылартан быһыы ылыыларын төрөппүттэр хааччыйыах кэриҥнээхтэр. Грипп, гепатит, пневмония курдук ыарыылары утары сэрэтэр уколлары ылбатах сүүһүнэн тыһыынча дьон сыл ахсын өлөллөрүн болҕомтоҕо ыллахха, атын да уодаһыннаах ыарыылары утары бэриллэр быһыылары бириэмэтигэр ылыы улахан көдьүүстээҕэ көстөр. Грипп ыарыыны утары быһыы ылбыт эр дьон 70-90 бырыһыаннарыгар бу ыарыы кутталы суоһаабат.

4. Үлэнэн үлүһүйбүт дьон утуйалларын да умналлара аҕыйаҕа суох. Онон кинилэр доруобуйаларыгар буортуну оҥороллор. Оттон киһи сууккаҕа 8-9 чаас утуйдаҕына толору сынньанар кыахтаах. Сууккаҕа 6 чаастан итэҕэс утуйар дьон 7-9 чаас утуйар дьоннооҕор 70 бырыһыан үйэлэрэ кылгаһын чинчийээччилэр быһаарбыттар. Итинэн сөпкө утуйуу имуннай систиэмэни кытта быһаччы сибээстээҕэ биллэн тахсыбыт.

5. Бэйэ үлэтинэн астыммат буолуу, устунан стресс туругар киирии киһи күһүн барыыр, сэниэтин эһэр. Стресскэ ылларар усулуобуйаҕа үлэлиир дьон үгүстүк тымныйаллар, төбөлөрө ыалдьар, атын да ыарыыларга ылларыахтарын сөп. Ити дьон өрөбүл күннэргэ бу ыарыылара сүтэн хаалар. Психологтар бигэргэтэллэринэн, үлэлэрин астынар дьон маннык турукка киибэттэр.

6. Биһиги сыыһа, ол оннугар минньигэстик аһыырбытын быраастар бигэргэтэллэр.Кинилэр бу минньигэс астары бырааһынньыкка диэри тохтотору сүбэлииллэр. Ол оннугар эти кэмнээн, чесногу, сибиэһэй оҕуруот аһын, фруктаны, мэлиллибит куруппалары элбэхтик сиэтэххэ, холестерин быдан түһэрин туһунан быһааран кэпсииллэр.

7. Элбэх чахчылар бигэргэтэллэринэн, доруобуйа туругун тупсуута уонна таҥараҕа ит\ҕэл сибээстээхтэр. Америка чинчийээччилэрэ таҥара дьиэтигэр элбэхтик сылдьар дьон аҕыйахтык ыалдьалларын быүаарбыттар.Баҕар, инникигэ эрэл, сырдык санаа иммуннай систиэмэни "кымньыылыыр" буолуохтарын сөп диэн сэрэйэллэр. Манна биллиилээх пианист Артур Рубенштейн "Олоҕу таптыыр буоллаххына, кини эйиэхэ оннук хардарар" диэн этиитин дакаастабыл быһыытынан аҕалаллар.

Сиди дома. - 2004. - От ыйа.

И.И. Неустроев. Доруобуйа-дьол. Дьокуускай: Бичик, 2011 с