Атырдьах ыйа – Аан Дьааһын ыйа

Ирбэт муус түгэхтээх, ийэ буор ортолоох, эҥин дьикти кырыстаах ийэ дойду айыыларыгар “ыарыы сүтүү төрдүн ыраастыыр ымыы буол” диэн Аан Дьааһыны итэҕэллээх Айыы оҥорбуттара үһү.

Кини сааллар чаҕылхан дапсыырынан, сүүллэр этиҥ сүрүнэн сиэмэх кэптэри тыаһаан- ууһаан үүртэлиир, кыйдыыр эбит. Ити иһин Аан Дьааһыны былыргы сахалар этиҥ таҥаратынан билинэллэрэ. Өбүгэ өйдүүрүнэн. Бу сүдү таҥара атырдьах ыйыгар ордук чугаһаан ааһар.

Атырдьах ыйыгартөрөөбүттэр

Атырдьах бэлиэлээх киһи, халлааны кытта сибээстээх буолан, сырдык өйдөөх, күүстээх санаалаах. Эрчимнээх, дохсун, олус өһөс майгылаах, баҕарбыт санаатын ситэн тэйэр. Кыыһырдаҕына, иннин биэрбэт, охсуһарга да бэлэм. Санааҕа – онооҕо ыллардаҕына, туора дьоҥҥо биллэрбэт, ытыы – соҥуу сылдьыбат. Оргууй сылдьан, дьылҕа хайдах салайарынан аһарынар. Эйэтэ киирдэҕинэ, элбэх кэпсээннээх, көрүдьүөстээх, ис иһиттэн күлэр-салар.

Иччилээх түүллээх, өтө көрөр дьоҕурдаах, батыһа сылдьар иэйиэхситтээх, онон идэтийэнүөрэннэҕинэ, үчүгэй эмчит тахсар.

Атырдьах ыйыгар төрөөбүт эр киһи

Дохсун ардах бэлиэлээхэр киһи – айылҕаттан байанайдаах булчут. Кини дириҥ өйүнэн, күүстээх санаатынан ханнык баҕарар идэни толору баһылыыр кыахтаах. Таптал сыһыаныгар сонумсах соҕус, онон тус олоҕо уустуктардаах. Киһилии ыал буолан олоруон баҕарар даҕаны, куруутун бэйэтин курдук дохсун, өһөс дьахталларга түбэһэр. Төһө да таптаспыттарын иһин. Өйдөспөт түгэннэрэ үгүс буолан өр тапсан олорботтор. Тус олоҕо табылыннаҕына быйаҥы аҕалар ардах кэриэтэ толору дьоллоох буолар.

Атырдьах ыйыгар төрөөбүт дьахтар

Кини айылҕаттан дьахтарга анаммыт бары дьоҕуру илдьэ төрүүр. Минньигэс астаах, ыраас туттуулаах, дьиэ үлэтин барытын сатыыр, кыра кыһалҕаҕа хаайтарбат кытаанах майгылаах дьахтар үтүөтэ, бастыҥ хаһаайка буолар.

Ардах бэлиэлээх дьахтар дьоло – соргута хайдах кэргэҥҥэ түбэһэриттэн тутулуктаах. Ырыаһыт, үҥкүүһүт, кэрэ сэбэрэлээх буолан, кини таптыы көрбүт киһитин хайаанда иилэн ылар, онтон бодоруһан, туоҕун-ханныгын билэн баран, интириэһэ түргэнник ааһан, сотору соҕус саҥа билсиһиинэн үлүһүйэр. Сонумсаҕар тэптэрэн, эриирдээх соҕус олохтонуон сөп.

Атырдьах ыйыгар төрөөбүт оҕо

Сүрдээх болҕомтолоох. Тугу барытын түргэнник ылынар. Үөрэҕэр кыһамньылаах. Ырыаҕа, үнкүүгэ. Айан суруйууга дьоҕурдаах.

Ардах тохтуу- тохтуу түһэрин тэҥэ, майгыта биир тэҥ буолбат. Сороҕор наһаа мэниктээн, тохтоло суох сүүрэр-көтөр, ардыгар саҥата суох дьону одуулаан тахсар. Ол олорон ким тугу гыммытын, саҥарбытын өйүгэр хатаан хаалар. Кини соҕотох буоларын сөбүлээбэт, куруутун улахан дьон аттыгар сылдьыан баҕарар, кэпсээни, остуоруйаны олус кэрэхсээн истэр.

Атырдьах ыйыгар төрөөбүт дьон доруобуйата

Улахан ыарыыга ылларбат бэлиэ. Үксүлэрэ уһун үйэлээх буолаллар. Ньиэрбэлжрин, үөстэрин, куртахтарын, бүөрдэрин харыстаныахтарын наада.

Ымыйах. Боҕуруоскай от, тэтиҥ сэбирдэҕэ, хаас ото туһалаахтар.