От ыйа – Буор ыйа

Биһигинибиэс эйгэ: буор. Салгын, уу,  уот, тимир (таас) иилии эргийэр. Ордук буорга сүдү суолта бэриллэр. Киһи аймах олорор биһигэ – сир шара сүнньүнэн буортан тутулуктанар.  

Ити иһин тыынар тыыннаах барыта буор куттаах. “Буор саха, уу сахалыы,  салгын кут” диэн өйдөбүллэр киһи  айылҕа оҕолоро дэтиэҕин дэтэллэр. Айылҕа – тыыннаах эйгэ. Кини эмиэ кэмнээх кээмэйдээх. Өбүгэлэрбит ону хара маҥнайгыттан өйдөөн. Барыны бары харыстыыр, араҥаччылыыр суолу тутуспуттара: сүөһүнү, сылгыны иитэр ууһатар буолбуттара, бурдугу үүннэрбиттэрэ. Бу ааттаммыт барыта буортан тахсар, буортан сүмэлэнэр.

От ыйыгар төрөөбүттэр

От ыйын уот куйааһыгар төрөөбүт киһи үлэһит, түргэн, эрчимнээх эрээри, олоххо дьаһала суох. Иннинкитин туох күүтэрин уһуннук – киэҥник толкуйдаабат, тугу оҥоруохтааҕын былааннаабат, бүгүҥҥү күн тугу тосхойорунан сөп буолан, олох сүүрүгүн хотуустан иһэр. Үчүгэйгэ. Куһаҕаҥҥа түргэнник бэринэр. Өһөс, хадаар соҕус майгылаах. Кини баҕарбатын, ылымматын толотторор туох да иһин кыаллыбат. Ол гынан баран истиҥник саныыр дьонугар сүрдээх эйэҕэс, туох кыалларынан көмөлөһө сатыыр. Ылыннарыылаах саҥалаах, сытыы тыллаах-өстөөх уот бэлиэ бэйэтигэр болҕомто тардарын сөбүлүүр.

Эдэр сылдьан дьону барытын үтүө санаалаах дии саныыр, онон ким эмэ таҥнардаҕына. Олус кэлэйэр, устунан майгыта – сигилитэ алдьаныан сөп эрээри, сыыһа быһыыланарын кэмигэр өйдөөтөҕүнэ, олоххо сыһыанын тосту уларытар. Онтон сорох уот бэлиэ төһө да кыһалҕаҕа түбэстэр, санаатын олох түһэрбэт. Син биир иннин хоту күрдьэн бара турар.

От ыйыгар төрөөбүт эр дьоннор

Уот эр киһи кыыһырдаҕына, тугу барытын сотон кэбиһиэх курдук суостанар эрээри, уот курдук күлүбүрээт, сотору кэминэн уостар. Тас көрүҥүнэн ис киирбэх, кыраһыабай эр киһи дьахталлар болҕомтолорун олус тардар.

Уот бэлиэ ыһыллаҕас, харчыны кыайан туттубат. Айылҕаттан илиитигэр быйаҥнаах эрээри, ону кыайан иҥэриммэт, ыһара-тоҕоро элбэх.

Уот бэлиэттэн дьон убаастыыруонна эрэнэр салайааччыта тахсар. Киниэхэ үчүгэйдик, киһилии сыһыаннастахха, аттыгар куруутун эрэллээх уонна бэриниилээх доҕордоох буолуон.

Бэйэтигэр холоонноох дьахтары таба көрдөҕүнэ. Мүччү туппат, хайаан да кэргэн ылан баран тэйэр. Кэргэнин таптыыр, атаахтатар, төһө кыалларынан көмөлөһөр. Дьиэтигэр-уотугар дьаһаллаах аҕа баһылык, туох барыта кини эппитинэн буоларын ирдиир, киһи барыта кинини өйдүөхтээх уонна өйүөхтээх диэн санаалаах.

От ыйыгар төрөөбүт дьахталлар

Харса суох майгылаах, көнөтүнэн сылдьар, киһи хараҕархатанар сэргэх дьүһүннээх. Үчүгэйдик, кыахтаахтык олорорго тардыһар. Уот эр киһиэхэ холоотоххо, өйүнэн быдан баһыйар, олоҕор биллэ дуоспуруннаах. Иитиитэ табылыннаҕына, кэмигэр үөрэннэҕинэ. Олохтон хаалбакка сайдан истэҕинэ. Үлэтигэрүрдүк үктэлгэ тахсыан сөп.

Үчүгэй үлэлээх=хамнастаах, кыанар киһиэхэ кэргэн тахсыан баҕарар, онон элбэхтэн талар, сыымайдыыр. Уот бэлиэлээх дьахтар иннин ылар туһуттан уһуннук эрийсиэххэ, элбэх сыраны сылбаны барыахха наада.

Дьиэ кэргэнигэр эппиэтинэстээх.

От ыйыгартөрөөбүт оҕолор

Улахан дьоҥҥо эриллибэт, хаппырыыстаабат. Бэйэтэ бэйэтигэр сылдьан, ону-маны билэ-көрө сатыыр үгэстээх, олус туппас буолан, илиитин, атаҕын ханна түбэспиччэ кыбытан, эчэтиэн да сөп. Биир да оонньууру тулуппат, алдьатан, иһин-таһын ырытан баран биирдэ уоскуйар. Үөрэҕэр үчүгэй эрээри, улааттаҕына, олоххоөйдөөбөтө үгүс буолар.

От ыйыгар төрөөбүт дьон доруобуйалара

Ньиэрбэтэ, куртаҕа, быара, хабаҕа, бүөрэ болҕомтону эрэйэр.

Хайа баҕарар от-мас киниэхэ эмп буолар. Ордук тиит кунааҕа, тимэх от туһалаахтар.