Кулун тутар – Дьөһөгөй ыйа

Хараҥа аҕыйаан, сырдык баһыйыытын Дьөһөгөйүнэн бэлиэтиибит. Дьөһөгөй диэн Айыы. Кини үһүс халлааҥҥа олорор. Урут уруккаттан Дьөһөгөй – сылгы таҥарата.  

Дьөһөгөй Айыы киһиэхэ күүһү, сатаан үлэлиир дьоҕуру, хаһаайын буолууну биэрэр. Хаһаайын диэн бэйэ бас билэр күрүөлэнии – хаһааланыы, дьиэлэнии – уоттаныы, үүнээйи үүннэрии, сүөһүлэнии, сылгыланыы. Дьөһөгөйтөн бэрдэриилээх киһи сылгыһыт, отчут – масчыт, тутааччы буолар.

Кулун тутар ыйга төрөөбүттэр

Күн бэлиэлээх киһи үтүө санаалаах, холку майгылаах, ол гынан баран өһөстөҕүнэ иннин кимиэхэ да биэрбэт. Кыыһырдаҕына ыгым, охсуһан да туруон сөп. Кыраттан долгуйар, үөрэр – хомойор. Кыһалҕаҕа түбэстэҕинэ, туора дьон хараҕар биллэрбэт буола сатыыр, көрдөһө – ааттаһа сылдьыбат. Дьоҥҥо – сэргэҕэ биир тэҥ үчүгэй сыһыаннаах, бэрт буолары, ньылаҥныыры сөбүлээбэт. Албыннаттаҕына, хомойдоҕуна бырастыы гыммат. Күн бэлиэтэ чугас эрэ дьонугар арыллар, туора дьоҥҥо туттуна соҕус сыһыаннаһар, сэһэргэһэр киһитин олус болҕомтолоохтук истэр, истибитин ыһа-тоҕо сылдьыбат.

Күн айыыларга, таҥараҕа  сүгүрүйэр итэҕэллээх. Кини айылҕаттан айар дьоҕурдаах. Ону оҕо сааһыттан таба көрөн сайыннардахха, идэҕэ кубулуйуон сөп. Худуоһунньук, дизайнер, архитектор. Иистэнньэҥ, артыыс, суруналыыс, иитээччи идэлэрин баһылыыра табыгастаах. Сорох күн бэлиэлээх дьон дьоҕурдара хойутуу арыллар, оттон сорохтор дьоҕурдара төттөрүтүн эрдэ аһыллан баран, ситэ сайдыбакка умуллан хаалар.

Күн бэлиэлээх киһи үлэтигэр эппиэтинэстээх, тугу оҥоруохтааҕын эрдэттэн ымпыгар-чымпыгар тиийэ былаанныыр уонна хайаан да толорор. Майгыларынан сытыы-хотуу күннэр кэлэн-баран, өрө мөхсөн, баай-талым олоҕу ситиһэллэр.

Кулун тутар ыйга төрөөбүт эр дьон

Күнтэн айдарыылаах буолан,  дьүһүннээн көрөр, уруһуйдуур, уһанар дьоҕурдаах. Чуҥкук. Биир кэлимсэ олоҕу  кэрэхсээбэт. Куруутун тугу эрэ уларыта сатыыр, саҥаны көрдүүр, айар-тутар. Үлэһит эрээри сүрэҕэлдьээтэҕинэ эбэтэр хал буоллаҕына, дьыалатын ситэрбэккэ, устунан уһатан – кэҥэтэн быраҕан кэбиһиэн сөп.

 Күн бэлиэтэ киһини үчүгэй өттүттэн эрэ көрө сатыыр. Кимниин баҕарар тапсар, биир тылы булар.

Дьахталларга сыһыана олус үчүгэй, элбэх болҕомтону уурар. Дууһатынан романтик буолан, кэрэ аҥаардары кэрэхсиир, түгэн көһүннэр эрэ эйэргэһэр. Истиҥ, нарын сыһыаны олохтуур.

Дьиэ кэргэнигэр бэриниилээх дьиҥнээх аҕа баһылык. Үбү-харчыны. Аһы – үөлү кини булар – талар, дьаһайар. Дьиэҕэ-уокка барыта бэрээдэктээх, орун оннугар буоларын ирдиир.

Кулун тутар ыйга төрөөбүт дьахталлар

Иһигэр туох санаалааҕа, сүрэҕэр тугу тута сылдьара, өйүгэр туох былааннааҕа биллибэт. Кыһалҕа хаарыйдаҕына кимиэхэ да кэпсээбэт. Ытаабакка – соҥообокко оргууй аҕайдык барытын бэйэтэ быһаарар. Кыраттан да үөрүнньэҥ, аһыныгас майгылаах эрээри, өһөстөҕүнэ, көрдөрөн туран төттөрүтүн дьүһүлэниэн сөп. Атын киһи кыһалҕатын өйдүү, көмөлөһө сатыыр. Санаарҕыыр түбэлтэтигэр олус улаханнык ыалдьан, уһуннук эрэйдэнэн, дууһалыын сордонон, арыый ама буолар.

Тас көрүҥүнэн күн курдук сандаарбатар да, киһини бэйэтигэр тардар, итэҕэтэр, ис киирбэх.

Дьиэ кэргэҥҥэ олус бэриниилээх. Соҕотох буоллаҕына олус  эрэйи көрөр, аттыгар элбэх аймах дьоно баарын сөбүлүүр.