Киискэ тулуурдаах, бөҕө тыстаах, бор, орто-бөдөҥ уҥуохтаах ыттар ордуктар.атаҕынан эмиэ кыанарбуолуохтаах. Ону тэҥэ уһулуччу сытымсах, мунааҕа суох хаачыстыба ирдэнэр.

Бастаан 9-10 ыйдаах ыт оҕотун, аһара илистибэтин курдук арыт күн сынньатан, үөрэтиэххэ сөп. Күн аайы сырыттаҕына аһара ырыан, уҥуоҕа хардастыан, саллан хаалыан сөп. Үгүстэр саныылларынан, киискэ ыт эрэ барыта барар курдук. Дьиҥэр, сезон устата аккаастаабакка үлэлиир, быстымтыата уонна мунааҕа суох сылдьар ыт сэдэхтик көстөр.

Ыты үөрэтэр улахан уустуга суох. Киис "буруолуу" сытар саҥа суолун булуохха наада, оннукка үгүс ыт бэйэтэ да интириэһиргээн сырсар. Мунан суолун сүтэрдэҕинэ иччитэ сөптөөх суолун булларан биэриэхтээх. Ордук көмүк буолтун кэннэ, саҥа хаар кэнниттэн сырсар үчүгэй. Бастаан булдун кыратык тиистэтэр, хаанын салатар наада. Туох эмит аһылык укта сылдьан, хайҕаан бэрсэр уонна имэрийэр үчүгэй.

Булка үөрүйэх ыты кытта ыытан үөрэтиэххэ эмиэ сөп. Ол эрэн киискэ иккиттэн ордук ыты туһанар куһаҕан, суолун үлтү тэпсэн кээһэн муналлар. Уһуннук бултуурга, ыт аһылыга кыалларбуоллаҕына, солбуһуннара сылдьан хас да ыты туһанар ордук көдьүүстээх. Соҕотох ыт атаҕын тэлэ үктүөн, быстыан, о.д.р. биричиинэлэринэн туораан хаалыан сөп.

Ыт хайдах дьоҕурдааҕа биир сезон устата биллэр дии саныыбын. Мунаах, сүрэҕэ суох, аһара быстымтыа ыт сезону тулуйбат. Оннук ыттан түргэнник аккаастанар ордук. Тыһа кэбирэх ыт эмиэ хайдах да кэлин бөҕөргөөбөт.

Үгүс булчуттар, ыттарын харыстаан, сэтиилэнэ сылдьан суолугар эрэ төлө тардаллар, оннукка ыт уһуннукбултуур.

Айаал Данилов, булчут ыты иитэр питомник директора. Ньурба улууһа, Малдьаҕар. "Кыраһа". Сэтинньи-ахсынньы ыйдар. 1994 сыл.