Сир-дойду, от-мас хагдарыйан, били кэпсээҥҥэ киирбит, хоһооҥҥо холбоспут "көмүс күһүн" тиийэн кэллэ.

Мин өрүүтүн бултууркүөлбэр тэринэн хас да хоно бултуу кэллим. Тиийэн көрбүтүм, биир да көтөр баара биллибэт, иһиллээбит курдук уу чуумпу. Сыыйа-баайа күөлбүн эргийэн иһэн, садырым ууттан биир кунньалгыны бултаабыт киһи быһыытынан балааккабар тахсан, чэйөрүнэн, аһаан-сиэн баран, утуйан хааллым.Түүн ортото бадахтаах, туохтан эбитэ буолла, эмискэ уһуктан кэллим. Ыраас халлааҥҥа ый быган, балаакка иһэ сырдыы быһыытыйбыт. Утуйбакка ону-маны саныы сытан, ойоҕоспор туох эрэ тыаһаабытыгар эргийэн көрбүтүм, киэһээ уурбут куһум оргууй аҕай балаакка аанын диэки сыҕарыҥнаан эрэр эбит.

Өлбүт куһум хамсаабытыттан дьиксинэ да, куттана да санаатым. Хайдах баҕайыный? Күһүҥҥү тымныыга көһүйэн хаалбыт куһум хайдах тиллиэхтээҕий? Тугун сүрэй! Сэрэххэ ойоҕоспор баар саам тымныы тимирин туппахтаан көрдүм.

Олус дьиктиргээн кэтэстим. Үчүгэйдик көрбүтүм, муус маҥан кырынаас куспун тумсуттан ытыран баран соһон эрэр эбит. Ону көрөн, итэҕэйэн, "һуу" гынным. Били сэрэхэдийбитим ааһан, сэргэхсийэ, чэпчии түстүм.

- Бу харса суоҕун, санаата күүстээҕин, маннык күнүскү курдук сырдыкка көрдөрбүтүнэн туран сойботон эрдэҕэ, - диэн испэр мөҕүттэ, эмиэ да хайгыы санаатым.

Начаас үлүгэр куспун балаакка айаҕар тириэртэ. Чочумча тохтуу түстэ, ханан таһаарарын мунаарда быһыылаах, ол кэнниттэн туох да эппиэтэ суох балаакка баттыгын аннынан киирэн сосуһан тилигирэттэ. Тирэнии, чыраахтаһыы кытаанаҕа. Кус төбөтө хайаҕаска батан киирдэ, бүтүн бэйэтэ хантан киириэй, мэлигир. Дьэ манна буолла, улахан тилигирэһии, киирии-тахсыы, туттунуу-хаптыныы, көрүү-истии. Итини барытын кэтэһэн көрө сытар киһиэхэ көрүдьүөһэ сүрдээх. Кыатана сатаанбаран, тулуйбакка, саҥа таһааран күллүм.

Кырынааһым күлбүппүн истэ охсон, таһырдьаттан ойон киирэн, олоро түстэ, ол-бу диэки одууласта, онтон киһи эрэ буоллар, киммин-туохпун биллэ быһыылаах, таһырдьа ыстанна. Сотору тыаһа балаакка үрдүгэр хачыгыраан таҕыста, үөһэттэн үрэр саҥата иһилиннэ. Чүмэчибин уматтаммын саҥатын хоту көрө түстүм, кырынааһым балаакка алдьаммытынан төбөтүн уган баран чачыгырыыр эбит. Айаҕа тохтоло суох кытаран олорор, хараҕа уоттаммыта сүрдээх, суоһурҕаныы бөҕө. Уоруйаҕын адьас да билиммэт, хата миигин буруйдуурдуу туттар-хаптар.

Ити курдук балачча сыппахтыы түһэн бараммын арахсыбатын иһин салҕа быһыытыйдым. Балаакканы бүтэйдии охсубуппар, чэпчэки баҕайытык ыраах эһилиннэ. Төһө да түҥнэри охсулуннар син биир балаакканы тула сүүрэ сылдьан үрэр, өргө дылы саҥатын истэ сытан утуйан хааллым.

Кырынаас харса суоҕун ол түгэнтэн ыла билбитим.

Александр Дегтерев "Харса суох быһыы" кинигэтиттэн. "Кыраһа". Муус устар. 4 нүөмэр. 1995 сыл.