Саха сирин булчут ыта - орто уонна улахан көрүҥнээх ыт. Атыыр ыт үрдүгэ (арҕаһынан) 55 см итэҕэһэ суох, оттон тыһы ыт 53 см итэҕэһэ суох буолуохтаах. Самыытын үрдүгэ арҕаһын үрдүгүнээҕэр 1-2 см намыһах.

Тас көрүҥүнэн Саха сирин булчут ыта туспа боруодалаах, үчүгэй быһыылаах - таһаалаах, эт - хаан өттүнэн сайдыылаах, уһун агдалаах, атыннык эттэххэ, агдатын устата арҕаһын үрдүгүнээҕэр ордук буолар. Саха ыта уҥуоҕунан кыра, уһун агдалаах буоллаҕына, ол куһаҕан быһыылаах - таһаалаах ытынан ааҕыллар. Булчут ыттар түүлэрэ икки суол көрүҥнээх буолар. Тас кылаан түүтэ кытаанах уонна туруору буолар. Кылаан түүтүн аннынааҕы ньуолах түүтэ олус хойуу, ол гынан баран сымнаҕас уонна көп буолар. Баһын, кулгаахтарын уонна атахтарын түүтэ кылгас кылгас уонна кытаанах буолааччы. Моонньун уонна сарыннарын түүтэ ордук көп уонна моойторук курдук лөглөгөр буолар. Саха булчут ытын кутуруга үөһэ да, аллара даөттө тэҥ соҕус көнөм кытаанах түүлээх. Олус кылгас, убаҕас эбэтэр, төттөрүтүн, олус уһун, сэбэрийбит, ону тэҥэ будьурхай түү ыт боруодата мөлтөҕүн быһаарар.

Саха сирин булчут ыта сыстаҥ, балайда халыҥ, ол гынан баран мырчыстаҕаһа суох тириилээх. Сайдыбыт, биир күдьүс, кытаанах быччыҥнаах, уҥуоҕа суон, ол иһин атахтара кытаанахтар. Синньигэс нарын уҥуохтаах, эбэтэр төтөрү, олус суон уонна көһүүн уҥуохтаах ыт мөлтөх чинчилээх ытынан ааҕыллар.

Саха сирин булчут ыта баһын быһыыта үөһэ өттүттэн сыыйа суптуйан көстөр, чөмчөкөтүн уҥуоҕа балай да кэтит. Тумсун уһуна сүүһүн үрдүгүн кытта тэҥ сыһа буолар. Тумсуттан сүүһэ сыыйа соҕус үрдүүр. Хоҥуруута уонна сүүһэ көнө. Мунна сылластыгаһа суох.

Булчут ыт кулгааҕа хайаан да туруору буолар. Кыра соҕус эбэтэр адьаһын ньалбагыр кулгаахтаах буоллаҕына, атын боруода булкуспут бэлиэтинэн буолар. Кулгаахтарын быһыыта уһуктаах үс муннукка майгынныыр, ол кэннэ икки ардылара киэҥ соҕус буолар.

Харахтара орто соҕус киэҥ, харатыҥы саһархай дьүһүннээх, халтаһалара сыыйа соҕус ыйаатыгас. Бөдөҥ тиистээх, үчүгэй аһыылаах. Хам ытырдаҕына, инники тиистэрэ алын тиистэрин тас өттүттэн ыга түһэллэр. Үчүгэй тиистээх ыт аһылыгын үчүгэйдик иҥэринэр, онон буоллаҕына тыаҕа ордук тулуурдаахтык сылдьар.

Саха спордун халандаара - 2009