Хаптаҕас диэн крыжовниктыҥылар кыһыл отонноох, сэбирдэҕэ суох кыстыыр талахтарын уопсай аата. Саха сиригэр 3 көрүҥэ үүнэр. Хаптаҕас да, моонньоҕон да нууччалыы смородина диэн ууска киирэллэр. 

Саха сирин соҕуруу эҥэригэр Лена, Алдан, Бүлүү тардыытыгар, өрүс хочотун тыатыгар, сииктээх кытылы батыһа үүнэр хаптаҕаһы эһиги билэҕит. Бу көрүҥү аһыы хаптаҕа (смородина кислая) дииллэр. Кумахтыҥы көпсөркөй, нүөл почваҕа 0,8 - 1,6 м үрдүктээх син хойуу бөлкөйүнэн үүнэр. Уга буор үрүт араҥатыгар тарҕанар, самалык силистээх. Лабаата хороччу үүнэр, кылааккай эбэтэр хастанан түһэр чараас хатырыктаах. Сэбирдэҕэ бөдөҥ, 3-5 кэтит салбахтаах, эрбиилии кырыылаах пластинкалаах, уһун тууралаах. Сэбирдэх тууратын уһуна эҥин-эҥин, онон дьикти үчүгэй дьарҕаа (листовая мозаика) буолан көстөр. Маннык үүнэрэ сэбирдэх барыта күн уотун туһанарыгар табыгастаах.

Дьылыттан көрөн бэс ыйыгар сибэккилиир, от ыйын ортотугар эбэтэр бүтэһигэр, олус хойутаатаҕына атырдьах ыйын саҕаланыытыгар отоно ситэр. Сибэккитэ бытархай, бытырыыска 5 - 10 буолан олорор. Чааскыта силбэспит, тиэрэ үүммүт 5 сэбирдэхтээх, хоруоната от күөхтүҥү эбэтэр кытарымтыйар өҥнөөх 5 эминньэхтээх, 5 тычинкалаах, 1 соҕооччуктаах. Аһа - элбэх бытархай сиэмэлээх кыһыл өҥнөөх, сыта суох, аһыы амтаннаах, убаҕас сүмэһиннээх отон. Күһүөрү саахара элбээн минньийэр.

Саха сирин үгүс улууһугар өрүс хочотугар, хайа хапчааныгар тиит, хатыҥ, тирэх мастаах тыа саҕатыгар санньыйбыт хаптаҕас (смородина печальная) үүнэр. Бу хаптаҕас сиргэ тэлгэнэн кэриэтэ үүнэр, лабаата кылгас, сытыары. Хатырыгын таһа лоскуй-лоскуй хоҥнон түһэр. Оттон Саха сирин соҕуруу өттүгэр Пальчевскай хаптаҕаһа диэн баар. Бу хаптаҕас сэбирдэҕин куоһаҕа кыра, сибэккитэ араҕастыҥы эминньэхтээх.

Хаптаҕас ханнык баҕарар көрүҥэ сүҥкэн улахан туһалаах үүнээйи. Отонун көтөр - сүүрэр сиир. Хаптаҕас отоно да, сэбирдэҕэ дасөбүгэр витаминнаах, отоно саахардаах, каротиннаах, органическай аһыыбалардаах. Отонун саахардаан, барыанньа оҥорон сииллэр, арыгы,кисиэл, сироп, хомпуот о.д.а. утах оҥорорго тутталлар. Сэбирдэҕиттэн витаминнаах чэй оҥороллор.

Хаптаҕаһы үүннэрэн бэрт үчүгэй киэргэл гыныахха сөп. Хоту дойдуга садоводство сайдарыгар эмиэ биир кэскиллээх үүнээйи буолар.

Тимофеев П.А., Иванов Е.И. "Саха сирин отонноох үүнээйилэрэ" Дьокуускай 1994