Билгэ
Күн Куйаарыма кинигэтинэн билгэ.
Билгэлэнэргэ биир киhи күҥҥэ биирдэ эрэ баттыахтаах, ол кэннэ утуу субуу хаста да баттаабытын аахсыллыбат, маҥнайгы эрэ сырыын дьиҥнээх буолар.
БИЛГЭЛЭН <--баттаа
|
|
Айыы итэҕэлэ
Ахсынньы
Ахсынньы – Билгэ ыйа Бу ыйга үрдүк Айыылартан биирдэстэрэ – Билгэ Хаан чугаһыыр. Кини кэлбит бэлиэтинэн чаҕаан диэн кыл тэрил тыаһа буолар. Сүрүн болҕомто билиигэ ууруллар. Ити иһин өйү күүһүрдэр туом оҥоһҥллар. Сиһилии
Айыы итэҕэлэ
Сэтинньи
Сэтинньи – Байанай ыйа Байанай – тыа, ойуур, көтөр – сүүрэр таҥарата. Байанай, Айыы үөрэҕэ этэринэн, сэтинньи ыйга чугаһыыр. Байанайы биһиги өбүгэлэрбит олус үөрүнньэҥ, кэһии биэрэр курдук саныыллара. Сиһилии
Айыы итэҕэлэ
Балаҕан ыйа
Балаҕан ыйа – Улуу Суорун Балаҕан ыйа – дьон бары кыстыгар кэлэн олоҕун булунар кэмэ. Балаҕан иһинээҕи түбүк үгэнэ. Оттон таска: хотону сыбааһын, оттук маһы бэлэмнээһин, тэлгэһэни, далы, хаһааны сөргүтүү. Маны барытын балаҕан турар сиригэр, кыстыкка кэлэн баран оҥороллор. Ити иһин балаҕан ыйа дэнэр. Сиһилии
Айыы итэҕэлэ
Атырдьах ыйа
Атырдьах ыйа – Аан Дьааһын ыйа Ирбэт муус түгэхтээх, ийэ буор ортолоох, эҥин дьикти кырыстаах ийэ дойду айыыларыгар “ыарыы сүтүү төрдүн ыраастыыр ымыы буол” диэн Аан Дьааһыны итэҕэллээх Айыы оҥорбуттара үһү. Сиһилии
Айыы итэҕэлэ
От ыйа
От ыйа – Буор ыйа Биһигинибиэс эйгэ: буор. Салгын, уу, уот, тимир (таас) иилии эргийэр. Ордук буорга сүдү суолта бэриллэр. Киһи аймах олорор биһигэ – сир шара сүнньүнэн буортан тутулуктанар. Сиһилии
|
|
^ Үөһээ
|