Кини аата Николай Васильевич Данилов диэн эбит. 1860 с. диэри Илин уонна Арҕаа Хаҥаластар биир улуус эбиттэр. “Хаҥалас улууһа” диэн. Ону бу Данилов кулуба үс сылы быһа арахпакка туруорсан, үҥсэн-харсан, улууһу икки гына араартарбыт.
Онно арахсыбыт Илин Хаҥалас улууһугар кулубанан Н.Данилов-Ороскуоттаах кулуба анаммыт. Ол улуустары араарарга олус элбэх үп ороскуоттаммыт. Ол ороскуоттаммыт үбү Данилов кулубалаан олорон, нэһилиэнньэттэн тардыы-түһээн түһэрэн хомуйан оһорбут. Ол иһин кинини Ороскуоттаах кулуба диэн ааттаабыттар.
Кини былыргы үөрэҕэ суох саха киһитигэр өйдөх киһи буолан, улууһу араартарбыт буолуохтаах. Сэттэ уон сааһыгар диэри кулубалаабыта дииллэр.
P.S. Ороскуоттаах кулуба 1861 с. өлбүт. Уҥуоҕун мэҥэ тааһыгар: “Голова староста Хачикатского наслега Николай Васильевич Данилов от роду 70 лет. Представился июня 9 дня 1861 г. Он служил головой 21 год и старостой 20 лет и пожалован высочайшим в 1855 г. серебряным кортиком” диэн суруктаах.
“Хоробун” диэн бэйэтэ хоруллубут
Былыр Николай Васильевич Данилов-Ороскуоттаах кулуба Былдьаана күөлү хордороору гыммытыгар, күөл иччитэ биир ойуунунан: “Миигин тыыппатын, миигин хордоҕуна, мин кинини бэйэтин хоруом”, – диэн илдьиттээбит. Ойуун ол илдьити тиэрдибитин, Ороскуоттаах кулуба өлөрө сыһан таһаарбыт.
Ол кэннэ Ороскуоттаах кулуба дьону тардан таһааран күөлү хордорон көрбүт да, күөл уута барбатах. Хата, кулуба бэйэтэ “хоруллубут”. Ол эбэтэр, ыалдьан, кыамын кыаммат буолан хаалбыт. Убаҕаһа дьаалатынан сүүрэ сылдьар буолбута үһү. Онтон сылтаан, аһыырыгар кытта иһиттээх олорон аһыыр буолбут. Оннук буолбут киһи хайыай, кулубатыттан уурайбыт. Онтон икки сыл буолан баран өлбүт.
Хойут бу күөлү Барааскап баай, Сипиисин аҕабыытынан мэлиибэн ыллатан туран, хордорбута да, уута эмиэ барбатаҕа. Ханаабатыгар күөл дьэбэрэтин толору симэн кэбиспитэ.
1950 с. Эргис суруйуута. "Кыым" хаһыат. (http://www.kyym.ru) №40 2016.10.13