Биирдэ кини соҕуруу тайҕаттан быстан-ойдон, Дьэртээн диэн эмиэ Арыы кутуругун киһитин кытта аргыстаһан айаннаан иһэн, Өлүөхүмэ Кыыллаах Арыытыгар кэлбиттэр. Ити саас муус устарга быһыылаах. Бөһүөлэккэ кэлэн ыалтан барытыттан холдьоҕуллан испиттэр, биир ыалга ыалдьа сытар дьахтар баар эбит. Чэчиим дьахтар ынчыгын истэн баран, “сиһин үөһэ халбарыйбыт быһыылаах” диэн сылыктаабыт. Ол кэннэ ыал саамай хотугу уһугар биир ыалга киирэн күүстэринэн кэриэтэ киирэн хоноору оҥостубуттар.

 

Чэчиим хоноору олорор ыалыгар “сиргэ-дойдуга эрдэххэ, иринньэх ийэтэ, араҥ аҕата буолуллар этэ. Ону баара, бу дойдуга ыалдьабыт” диэн холдьохсор буоллахтара, көр” диэн суланан саҥарбыт. Ону истэн баран дьиэлээх киһи били Чэчиимнээҕи холдьохпут, ыалдьардаах ыалларга тиийэн “били холдьоҕон ыыппыт киһигит ойуун быһыылаах, дойдубар иринньэх ийэтэ, араҥ аҕата этим” дии олорор” диэн кэпсээбит. Ол кэннэ били ыалдьардаах ыалтан кэлэн Чэчиимнээҕи көрдөһөн бэйэлэригэр хонноро барбыттар. Чэчиим “ыалдьарга сылдьыллар этэ” диэбит.

 

Бу ыаллар ыарыһахтарын эмтэтээри ойуун бөҕөнү кыырдарбыттар да, биир да ойуун үтүөрдүбэтэх. Онуоха эбии, тиийбиттэрэ биир ойуун кэлэн ойууннаары оҥостон олорор эбит. Чэчиим ойууннуон иннинэ аргыһын кытта таһырдьа тахсаннар ханна туох бэлиэ баарын, сүөһү дьүһүнүн үөрэппиттэр, ынах далын кэннигэр өлөн турар куруҥах мас баарын бэлиэтии көрбүттэр. Чэчиим бэйэтэ урут ойууҥҥа элбэхтик кутурук салайааччылаабыт буолан, ойуун алгыһын, хайдах ойууннанылларын бэркэ билэрэ үһү. Били кэлэн олорор ойуун таҥаһын, дүҥүрүн ылан, дьэ, киэһэ Чэчиим ойууннаабыт, көрүү бөҕөтүн көрүүлэммит. “Оччо-бачча ынахтаах эбиккит, дьиэҕит таһыгар оннук-маннык мас баар” эҥин диэн. Били табаарыһа ороҥҥо сонун ыбылы бүрүнэн баран, кистээн күлүү бөҕөтүн күлэ сыппыт.

 

Чэчиим ол курдук кыырбахтаан баран “сарсыарда халлаан уһуктуута уоскуйан, күн тахсыыта эт тардарын курдук үтүө буолан барыыһыгыт” диэбит уонна “абааһы быһа убахтаабытын имэрийэбин” диэн, арыы уулларан баран, дьахтар сиһин убахтаабыт, дьахтар халбарыйбыт сиһин үөһүн оннун булларан биэрбит.

 

Сарсыардатыгар били ыарыһах дьахталлара аһы астыыр үтүө буолбут. Сарсыныгар Чэчиимнээх бараары оҥостубуттарыгар ыаллар бэҕэһээ холдьоҕон ыыппыттарын бырастыы гыналларыгар көрдөспүттэр, 10 солк. харчы биэрбиттэр, биир атах эт ыһыктаабыттар. Эбиитин, аныгыскы дьаамҥа диэри атынан тиэрдэн биэрбиттэр.

 

Ол ыалга кыыраары кэлэн олорбут ойуун сарсыарда туран: “Хачыкаат ойууна чахчы улахан ойуун быһыылаах, хараҕын да уота көстүбэт эбит”, – диэн улаханнык сөхпүтэ-махтайбыта үһү.

 

“Хачыкаат” кинигэттэн. "Кыым" хаһыат (http://www.kyym.ru) №42 2016.10.27