Бу аҕабыттан Семен Колосовтан истибит үһүйээммин сурукка тиһэбин.
Быһа холоон 19-с үйэ ортотун диэки, Мэҥэ улууһун Бастакы Мэлдьэхси нэһилиэгэр Көстүүн ойуун диэн олорбут. Кэккэ номохторго ахтыллар, "Кини кыыһа буолуо" диэн сылыктанар, Мөҥүрүөн Удаҕана" диэн аатынан биллэр Прасковья Уваровская аҕатын аата "Устиновна" диэниттэн сылыктаатахха, былыргы дьон Устин диэн ааты Көстүүн диир буолуохтарын сөп эбит.
Көстүүн ойуун Бастакы Мэлдьэхситтэн эрэ төрүттээҕэ биллэр, чопчу ханна олорбута биллибэт. Биирдэ Көстүүн Ойуун саҥа балаҕан туттубут. Саҥабалаҕан барахсан туох куһаҕаннаах буолуой, бастаан үчүгэйдик олордохторо буолуо. Ол эрээри кэлин, дьиэлээх тойон ханна эмэ барда да, бастыҥ орон анныгар түүнү быһа ойуун дуу, удаҕан дуу дүҥүрүн тыаһа лүҥсүйэн сүгүн утуппат буолан барбыт. Көстүүн бэйэтэ дьиэтигэр хонноҕуна ол тыас иһиллибэт үһү. Туһугар улахан кыһалҕа үөскээн,саас ыаллар кистээн атын сиргэ көһөргө быһаарыммыттар. Ол кэннэ Көстүүн Ойуун дьиэтин таһыгар хаппыт маһы, аабыланы, туоһу мунньубут, чокуур бинтиэпкэтин сууйан-сотон бэлэмнээбит.
Оччотооҕу Саха дьоно туох эрэ улахан суолталаах, кутталлаах дьыалаҕа ылыстахтарына, онтуларын күн ортотун иннинэ бүтэр гына былааннаан тэрийэллэрэ үһү. Ол сиэринэн, Көстүүн Ойуун биир сарсыарда күн тахсыыта дьонун туруоран, эрдэ сүбэлэһиллибитин курдук, туох да саҥата-иҥэтэ суох тэрийэн куоттартаабыт. Ол кэннэ били элэмнээбит отун-маһын, туоһун, саҕаһатын балаҕан аанын тас өттүгэр чохчолообут. Чокуурунан эстэр бинтиэпкэтинтиэргэҥҥэ турар сэргэ төрдүгэр икки атахтаах ачаахха туруоран баран, балаҕан аанын кыҥыыр курдук аҥаабыллаабыт. Ити кэннэ сэргэҕэ атын үүнүн ыйаабыт, сэргэ төрдүн тула төгүрүччү иилии ынах баайар уһун ситии быаны тардыбыт уонна чөмөхтүү уурбут маһыгар уоту анньан баран, кэннинэн хааман кэлэн балаҕанын аанын саатынан кыҥаан сытынан кэбиспит.
Уот ортолуу умайан эрдэҕинэ, балаҕан иһигэр хаппахчы аана арыллар тыаһа хаахынаабыт, онтон тас аана тэлэллэ биэрбит уонна былыргылыы таҥастаах тоҥус эмээхсинэ түөһүн тылыгардиэри былтас гыммыт. Эмээхсин түөһүгэр нээлбилии торбос үрүөтүн (томторугун) курдук хаптаҕай мастары быалаан уҥа-хаҥас өттүгэр иилинэ сылдьарынан тулатын чарапчылана-чарапчылана одууласпыт да тугу да булан көрбөтөх. Ол кэннэ: "Бу саха урааҥхайдар сүгүн утутумаары гыннылар ээ", - диэбит уонна били мастарынан сапсыйан уоту умуоран эбиспит.
Эмээхсин балаҕаҥҥа төттөрү киирбитин, аан сабыллыбытын кэннэ, Көстүүн туран били умуллубут саҕаһатын иккиһин уоттаабыт. Уот уруккуттан өссө сэтэрэн умайан эрдэҕинэ, эмээхсин эмиэ иккистээн тахсан "бу саха ураанхайдар сүгүн утуталларыттан ааһаары гынгнылар..." дии-дии, бэрт эрэйинэн уотухаптаппыт.
Эмээхсин төннүбүтүн, уу - чуумпу бүрүүкээбитин кэннэ, Көстүүн үһүстээн сүүрэн тиийэн уоту ыытар уонна, эмиэ, кэннинэн хааман сэргэтин төрдүгэр кэлэн саатынан кыҥаан сытынан кэбиспит. Уот улам кыаҕын ылан, суоһа - суодала сүрдэнэн, тыаһа - ууһа ыраатан барбыт. Балаҕантан төһө эмэ ыраах сытар Көстүүн кытта уот сыралҕаныттан ууга - уокка киирбит. Бу сырыыга эмээхсин тулатын чарапчыланан көрөр бокуойа да суох, били үрүөтүнэн сапсыйан уоту умуруора сатаабыт да - туһа тахсыбатах. Эмээхсин "саха ураанхайдар сүгүн утуппатылар..." диэн саҥатын омооно уот тыаһыгар баһыйтаран барбах эрэ иһиллибит. Балаҕан олоччу умайан хаалбыт.
Мантан турох түмүгү оҥостобутуй? Бэл, былыргы дьон, буолаары буолан - ойууттар, билбэккэлэр былыргы киһи уҥуоҕун оннугар дьиэлэрин тутталлар эбит. Ол эрээри, ити алҕастарын хас эмэ үйэлэри уҥуордаабыт былыргы сиэри - туому тутуһан, туох да охсуута, куһаҕан содула суох көннөрүнэллэр эбит.
Хатылаан санатабын, Көстүүн Ойуун бу ханнык сиргэ сылдьан маннык быһылааҥҥа түбэспитэ чопчу биллибэт. Тоҥус удаҕана кэпсэнэриттэн сылыктаатахха, баҕар, кини билиҥҥи Мэҥэ Хаҥалас сиригэр - уотугар буолбакка, Алдан, Уус Майа диэкисылдьыбыта буолуо.
Ылдьаа Куолаһап. Мэҥэ Хаҥалас, Майа. Кыым хаһыат 2015 сыл, бэс ыйын 4 күнэ.